Online alışveriş, dünya genelinde ihtiyaçtan çok popüler bir eğlence haline dönüştü. Yapılan araştırmalara göre, 2009’dan bu yana online satışlar istikrarlı bir şekilde arttı. Yalnızca 2018’in ikinci çeyreğinde, dünya genelinde online olarak 450 milyar dolar harcandı.
Hepimiz online alışverişin cezbediciliğine yenik düştük. Online alışveriş kolay, kullanışlı ve İnternet asla bitmez. Hangi gün hangi saatte olursanız olun tek bir tıklama ile istediğiniz her şey basit bir tıklamayla sizin olabilir.
Harika fırsatlar yakalayabilir ve online alışverişin tadını çıkarabilirsiniz. Bununla birlikte, planlanmamış satın almalar yaptığınızda, bütçenizi aştığınızda veya bugün önemli raporu tamamlamanız gerekirken mükemmel bluzu arayarak web sitelerinde gezinerek iş yerinde zaman kaybettiğinizde online alışveriş inanılmaz derecede maliyetli olabilir.
Zamanınız ve paranız için daha iyi kullanımlar olduğunu bilseniz bile, onu durdurmak hala zor olabilir. O halde online alışveriş alışkanlığınızı frenlemek için kullanabileceğiniz birkaç stratejiye gelin birlikte bakalım.
Online Alışverişin Yükselişi
Araştırmalara göre, dünya genelinin %96’sı artık internetten alışveriş yapıyor ve %82’si bunu yapmak için bir mobil cihaz kullanıyor. Ve online alışverişe daha az zaman harcarken, alışveriş yaparken daha fazla para harcıyoruz. Özel bir şirket tarafından yayınlanan araştırmaya göre, her bir web sitesinde ziyaret başına %10 daha az zaman harcamamıza rağmen, online alışverişe 2015 yılına göre %27 daha fazla para harcıyoruz.
İnternetten alışveriş yapma sıklığımız da her geçen gün artmaya devam ediyor. Araştırmalara göre, Türkiye’nin %15’i artık haftalık olarak internetten bir şeyler satın alıyor ve %28’i bunu ayda birkaç kez yapıyor. Kara Cuma, Efsane Cuma, Harika Cuma gibi kampanyalarla Cuma ve Pazartesi günleri arasında geçen birkaç gün boyunca, online alışverişlerimiz rekor kırmaya devam ediyor.
Online alışverişin bu kadar kontrolden çıkması tamamen bizim suçumuz değil. Perakendeciler göz atmayı, sepetlerimize birkaç anlık satın alma eklemeyi ve planladığımızdan daha fazlasını harcamayı zahmetsiz hale getiriyor. Ücretsiz kargo sözü veriyorlar, bize ilgili ürünleri veya aksesuarları bir kenar çubuğunda gösteriyorlar ve kupon kodlarıyla daha fazla harcama yapmamız için bizi teşvik ediyorlar. Bir e-ticaret sitesinde olmasanız bile, daha önce ziyaret ettiğiniz sitelerden gelen düzinelerce gösterişli reklam sizi geri dönmeye ikna etmeye çalışır.
Adil olmak gerekirse, internetten alışveriş yapmanın avantajları vardır. İhtiyacınız olan ürünleri evinizin veya ofisinizin rahatlığında satın almanızı sağlar, bu da birkaç farklı mağazaya birden fazla seyahat yapmanıza gerek olmadığı anlamına gelir. Zamandan ve benzinden tasarruf etmenizi sağlar ve trafik çilesinden kurtulmanızı sağlar.
Sorun şu ki, bazen yüzleşmek istemediğimiz kişilerden veya durumlardan kaçmak veya kaçınmak için online alışverişin rahatlığını kullanıyoruz. Kontrolden çıkmış çocuklarımızla uğraşmak yerine onları mutlu edecek yeni bir oyuncak arıyoruz. İş yerindeki çabalarımızı sabote eden rekabetçi bir iş arkadaşıyla yüzleşmek yerine Amazon’a giriyoruz. Ara sınavlar için çalışmak yerine Trendyolu ziyaret ediyoruz.
Online Alışveriş Bağımlısı Mısınız?
Birçok insan için online alışveriş, mali kaynaklarını tüketen ve gereksiz satın almalara yol açan kötü bir alışkanlıktır. Bazıları için de online alışveriş ciddi bir problem haline geldi. CNBC’nin bildirdiği rapora göre, bazı insanlar, özellikle de X Kuşağı ve Y kuşağı, online alışverişe bağımlılık geliştiriyor. Bu insanlar için online alışveriş, tamamen kontrolden çıkmış, mali durumlarını, uzun vadeli hedeflerini ve hatta ilişkilerini mahveden bir alışkanlıktır.
İnternetten alışveriş bağımlılığı, düzenli alışveriş bağımlılığı ve zorunlu satın alma ile aynı semptomların çoğuna sahiptir. Ayrıca günümüzde, kendinizi şımartmak daha kolay çünkü artık telefonunuz sayesinde istediğiniz yerde, istediğiniz zaman alışveriş yapabiliyoruz.
Online alışveriş alışkanlığınızın daha uğursuz bir şey haline gelip gelmediğini nasıl anlarsınız? Bu belirtileri arayın:
- Satın aldığınız ürünleri sık sık ailenizden saklıyorsunuz.
- Online satın alma işlemleri nedeniyle sık sık aylık bütçenizi aşıyorsunuz.
- İnternetten yaptığınız alışverişler nedeniyle kredi kartı borcunuz artıyor.
- Online alışverişle satın alımlarınızı depolamak veya gizlemek için alanınız tükeniyor.
- İnternetten alışveriş yapmak için kullandığınız “gizli” bir kredi kartınız var.
- Satın aldıklarınız konusunda eşiniz veya partnerinizle tartışıyorsunuz.
- İnternetten satın alma işlemi yaptıktan sonra genellikle kendinizi suçlu hissedersiniz.
- En sevdiğiniz mağazanın web sitesini ziyaret edemezseniz, kendinizi üzgün hissedersiniz veya kendinizi kötü hissedersiniz.
- İnternete erişiminiz olmadığında “bir fırsatı/indirimi kaçıracağınız” konusunda endişeli hissediyorsunuz.
- Genellikle ihtiyacınız olmayan şeyleri sadece indirimde oldukları için satın alırsınız.
- İnternetten alışverişi bırakamayacakmış gibi hissediyorsunuz.
Online alışveriş bağımlılığı, her zaman daha derin bir sorunun dışavurumudur. Bazen, online alışveriş bağımlısı olan kişilerde depresyon, kaygı, istifleme veya obsesif-kompulsif bozukluk gibi psikolojik sorunlar olabilir. Bazıları ise yalnız oldukları, sosyal kaygıları olduğu veya evlilikleri dağıldığı için online alışveriş bağımlılığı geliştirebilir.
Online Alışveriş Bağımlılığından Nasıl Kurtulursunuz
İhtiyacınız olmayan şeyleri elde etme arayışından vazgeçmek inanılmaz derecede özgürleştirici olabilir. Online alışveriş alışkanlığınızı frenlemek, hatta durdurmak için aşağıdaki ipuçlarını mutlaka kullanın.
1. Uyandırma Çağrısı Programlayın
İnternette alışveriş yapmak için her gün veya her hafta ne kadar zaman harcıyorsunuz? Eğer çoğu insan gibiyseniz, muhtemelen buna dikkat etmediniz ve hiçbir fikriniz yok.
Ücretsiz uygulama RescueTime, hafta boyunca ziyaret ettiğiniz her web sitesini izler ve size her bir sitede ne kadar zaman harcadığınızı gösteren bir rapor sunar. Örneğin, bir hafta sonra Amazon ve Trendyol’da dört saatten fazla gezindiğinizi keşfettiğinizi düşünün. Online alışveriş yapmak yerine, belki de bu dört saati daha verimli bir şekilde kullanabilirdiniz. Örneğin daha fazla egzersiz yapmak, ailenizle kaliteli zaman geçirmek, hatta yeni bir ek iş kurmayı planlamak için.
Belirli web sitelerinde ne kadar zaman harcadığınızı izlemek, bazı insanların alışkanlıklarını değiştirmek için tam olarak ihtiyaç duyduğu şey olabilir.
2. Mağazaları Engelleyin
Bir mağazanın web sitesini ziyaret etmek, işte veya çocuklarınızın şekerleme saatlerinde rahatlamanız için size birkaç dakika verebilir, ancak ihtiyacınız olmayan veya karşılayamayacağınız bir şey satın alırsanız, muhtemelen rahatlamak için daha iyi bir yol bulmanın zamanı gelmiştir. Neyse ki, artık tek başına iradeye güvenmek zorunda değilsin. Aşağıda ki bu uygulamalar bu konuda size yardımcı olabilir:
LeechBlock: LeechBlock, Firefox tarayıcısıyla çalışan ücretsiz bir uygulamadır. Hangi web sitelerini engellemek istediğinizi ve ne zaman engelleyeceğinizi siz belirlersiniz.
Freedom: Freedom, belirli bir süre boyunca internete erişiminizi engelleyen bir üretkenlik uygulamasıdır. Freedom, herhangi bir platformdaki herhangi bir cihazla uyumlu çalışır ve aylık 2,50 dolar (35 TL). Şirkete göre, kullanıcılar uygulama sayesinde her gün ortalama 2,5 saat verimli zaman kazandıklarını bildiriyor. Başarılı yazarlar, girişimciler ve dünyanın en büyük şirketleri, dikkat dağıtıcı şeyleri ortadan kaldırmak ve daha fazlasını yapmak için Freedom uygulamasını kullanıyor.
StayFocused: StayFocused, Chrome ile birlikte çalışan ücretsiz bir uygulamadır. LeechBlock gibi, belirli web sitelerini belirli zamanlarda engellemenize olanak tanır. Bununla birlikte, StayFocused web sitelerinin tüm “türlerini” engellemenizi sağlayarak daha da ileri düzey bir engelleme sağlar. Kendinizi herhangi bir video izlemekten, herhangi bir oyun oynamaktan veya herhangi bir online mağazayı ziyaret etmekten alıkoyabilirsiniz.
3. Kredi Kartlarınızı Kaldırın
Çoğu insan gibiyseniz, kredi kartı bilgilerinizi en sevdiğiniz alışveriş sitelerine girdiniz ve kaydettiniz, böylece tek bir düğmeyi tıklayarak kolay bir şekilde ödeme yapabilirsiniz. Bu, alışveriş sepetinize bir şeyler koymayı ve satın alma hakkında gerçekten düşünmeden alışveriş yapmanızı çok kolaylaştırır.
Kaydedilmiş tüm kredi kartlarınızı silmek, bir satın alma işlemi yapmak istediğinizde, fiziksel olarak kalkmanız, cüzdanınızı veya çantanızı almanız ve ardından kargo ve fatura bilgilerinizi girmeniz gerektiği anlamına gelir. Bu fazladan birkaç dakika ve sonuçta ortaya çıkan sıkıntı, satın alma işlemiyle hiç uğraşmak istemediğinize karar vermeniz için ihtiyacınız olan tek şey olabilir.
Kaydedilmiş kredi kartlarınızı silmenin bir başka faydası da kimlik hırsızlığı riskinizi azaltmasıdır. Alışveriş siteleri her zaman bilgisayar korsanlarının hedefi olur ve bir veri ihlali meydana geldiğinde kredi kartı bilgilerinizin çalınıp çalınmadığı ile ilgili endişelenmenize gerek kalmaz.
4. Dağınıklığı Giderin
Halihazırda sahip olduğunuz dağınıklığın online alışveriş alışkanlığınızla ne ilgisi olabilir ki? Aslında çok fazla ilgisi var. Tüketici Araştırmalarında yayınlanan araştırmaya göre, düzenli bir odaya kıyasla dağınık bir odada otururken satın alma olasılığınız daha yüksektir. Ayrıca, dağınık bir ortamdayken satın alma işlemine daha fazla harcama yapmanız da olasıdır.
Araştırmacılar, bunun sizin kişisel kontrol duygunuzla ilgili olduğunu öne sürüyorlar. Dağınık bir ortamda, insanlar genellikle kendilerini daha fazla kontrolden çıkmış hissederler ve online alışveriş, geçici de olsa bu güç duygusunu yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir.
Online alışverişinizi kısıtlamak istiyorsanız, evinizi, ofisinizi veya her ikisini birden toplamak ve düzenlemek için zaman ayırın. Düzen, gerçekte ne kadar “malzemeniz” olduğunu kavramanıza olanak tanır. Dolaplarınızı ve çekmecelerinizi gözden geçirmeye başladığınızda, zaten ihtiyacınız olandan daha fazlasına sahip olduğunuzu ve daha fazlasını satın almanın gerekli veya pratik olmadığını göreceksiniz. Halihazırda satın aldığınız şeye yakından bakmak, değerli bir uyandırma çağrısı olabilir.
Fazla eşyalardan kurtulmak aynı zamanda özgürleştirici ve enerji verici bir deneyim olabilir. Bir şeylerden kurtuldukça, o alanı tekrar doldurma arzunuzu kaybettiğinizi fark edebilirsiniz. Endişenizi azaltabilir, daha yaratıcı hissetmenizi sağlayabilir ve hatta belki de daha basit bir yaşam sürmeniz için size ilham verebilir.
Her odadan geçerken, internette alışveriş yaparak harcadığınız paradan dolayı kendinizi suçlu hissetmeye veya utanmaya başlayabilirsiniz. Bunu yapma. İnsan olmanın harika yanı, her an yeniden başlama ve daha iyisini yapma şansına sahip olmanızdır. Ve şu anda yaptığınız şey de bu: Daha iyisini yapmak için bilinçli bir seçim yapmak. Satın aldığınız ürünler bağışlanabilir, bu da bir başkasının daha iyi bir hayat yaşamasına yardımcı olur. Geçmişte olanlara değil, şimdi atmakta olduğunuz olumlu adımlara odaklanın.
5. Kendini Beklet
Online alışveriş yapanların çoğu, “sadece göz atarken” bir ürünün indirime girdiğini veya bir şeyin dikkatini çektiğini gördüklerinde plansız satın almalar yapar. Arada bir kendinizi şımartmak iyi olsa da, sık sık plansız satın alma yapmak bütçenizi hızla etkileyebilir ve yüksek kredi kartı borcuna yol açabilir.
Kendinizi yavaşlatmak için, internetten bir şey satın almadan önce zorunlu bir bekleme süresi uygulayın. Bazı insanlar istedikleri bir şeyi gördüklerinde kendilerini en az 24 saat bekletirler, bazıları ise 72 saat veya daha uzun süre bekler.
Bu kısa süreli bekleme stratejisini de deneyebilirsiniz: İstediğiniz bir şey gördüğünüzde, onu alışveriş sepetinize atın ve ardından dışarıda hızlı bir yürüyüş yapın ya da bir arkadaşınızı arayıp ona anlatın. Çoğu zaman, bu kafanızı temizleyecek ve buna gerçekten ihtiyacınız olmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır.
6. Aboneliği İptal Et
Alışveriş siteleri, haber bültenlerine kaydolduğunuzda genellikle tek seferlik harika bir indirim sözü verirler. Elbette, bir kere tasarruf edersiniz, ancak dezavantajı, artık pazarlama listelerinde olmanız ve haftada birden fazla e-postanın sizi daha fazla satın almaya ikna etmesidir.
Abone olduğunuz tüm alışveriş sitesi haber bültenlerinin aboneliğinden çıkmak için birkaç dakikanızı ayırın. Özel indirimler veya müşteri fırsatları günlerinden haberdar olmayacaksınız, ancak hesabınızda daha fazla paranız olacak.
Satışlar hakkında bilgi sahibi olmamak, rekabet dürtünüzü de azaltabilir. İnsanlar bir fırsatı kaçırmaktan korkarlar ve genellikle indirimde olan bir ürün gibi “sınırlı” olarak algıladıkları bir şeyi satın almaya mecbur hissederler. Yaklaşan bir indirimden haberiniz olmazsa, bir şeyler kaçırdığınızı hissetmezsiniz.
7. Gerçekten Önemli Olan Şeyler İçin Tasarruf Edin
Durun ve sizi hayatta en çok heyecanlandıran şeyi düşünün. Gerçekten yapmak istediğin tek şey nedir? Örneğin, kendi evinize sahip olmayı hayal ediyor musunuz? Paris’e bir gezi mi yapıyorsun? Hayır kurumuna daha fazla mı bağış yapıyorsun? Üniversiteye geri mi dönüyorsun?
Gerçekleştirmek istediğiniz bir yaşam hedefi belirleyin ve ardından masanızın üzerine, yatağınızın yanına veya telefonunuzun duvar kağıdına ne olursa olsun onun bir resmini koyun. Bu resim size, başka bir çift ayakkabıdan daha önemli ve daha tatmin edici bir şey için tasarruf ettiğinizi ve bunun için çalıştığınızı hatırlatacaktır.
Ardından, online alışveriş için her ay ne kadar para harcadığınızı hesaplayın. Bunu, son birkaç aya ait kredi kartı ekstrelerine bakarak yapabilirsiniz. İnternette ne kadar harcadığınızı biliyorsanız, bu miktarın %75’ini her ay özel bir tasarruf hesabına yatırmaya karar verin; bu para sizi yaşam hedefinize doğru götürecek. Kalan %25’lik kısım ise dilediğiniz gibi harcayabileceğiniz online alışveriş “eğlence parası” olacak.
İnternetten bir şey satın almak istediğinizde, bir dakikanızı ayırın ve yaşam hedefinizi düşünün. Hangisi senin için daha önemli: o yeni ceket mi yoksa Paris’te bir hafta mı? O yeni ayakkabılar mı yoksa çocuğunuzu üniversiteye göndermek mi?
8. Kendi Eğlenceni Yarat
Birçok insan sıkıldıklarında internette gezinirler. Belki de doktor muayenehanesinde, okulda veya markette uzun bir kuyrukta çocuklarınızı bekliyorsunuzdur. Çoğu zaman bu, rastgele interneti taramaya yol açar ve bu da can sıkıntınızı hafifletmek için bir şeyler satın almanın cazip geldiği bir e-ticaret sitesine yönlendirir.
Alışverişte can sıkıntısıyla mücadele etmek için her zaman yanınızda başka bir eğlence şekli bulundurun. Örneğin, okumayı düşündüğünüz bir kitabı arabanızda bulundurun ve çocuklarınızı beklerken onu alın. YouTube‘da yeni bir şeyler öğrenin. Şiir okuyun. Bir günlük taşıyın ve günle ilgili bazı düşüncelerinizi veya endişelerinizi yazın. Mükemmel bir podcast veya sesli kitap dinleyin. Yanınızdaki tanımadığınız biriyle konuşmaya çalışın. Kısacası, telefonunuzda web tarayıcısını açmak yerine başka bir şeyler yapın.
9. Satın Almadan Alışveriş Yapın
Uzmanlar, rasyonel düşünmeden, genellikle bir anda bir şey satın almaya karar verdiğimizi söylüyorlar. Birçok insan için alışveriş adrenalin patlaması, sigara veya alkolünkine benzer bir yüksek seviye yaratır ve aynı derecede bağımlılık yapabilir.
Bununla mücadele etmenin bir yolu, kendinize gerçekten bir şey satın almadan her zaman yaptığınız gibi online alışveriş yapmak için zaman ve özgürlük tanımaktır. Uzmanlar, satın alma kararının olumlu bir duygu patlaması yarattığını, ancak aynı etkiyi yaşamak için gerçekten bir ürün satın almanız gerekmediğini bildiriyor. Normalde istediğiniz şeyleri, alışveriş sepetinize koyun ve buna devam edin. Ancak sepetinizi doldurduktan sonra, ödeme yapmak yerine tarayıcınızı kapatın ve uzaklaşın.
Bazı insanlar için alışveriş yapmak ve eşyaları sepete koymak iyi hissetmek için ihtiyaç duydukları tek şey olabilir. Ürünler alışveriş sepetinize eklendiğinde, avlanmanın heyecanını ve geçici sahiplik hissini yaşarsınız, bu da online alışveriş dürtünüzü tatmin etmek için ihtiyacınız olan tek şey olabilir.
Son Sözümüz
Online alışveriş hem bir kabus hem de bir nimet olabilir. Evet, özellikle çocuklarınız varsa uygun olan, yüz yüze alışveriş yapma zahmetinden ve zamandan tasarruf sağlar. Bununla birlikte, birçok insan online alışveriş yaparken genellikle planladığından ve karşılayabileceğinden daha fazlasını harcıyor.
Kaydedilmiş kredi kartlarınızı kaldırmak ve haber bültenlerinden çıkmak gibi basit stratejiler, alışveriş yapma eğiliminden kaçınmanıza yardımcı olmak için uzun bir yol kat etmenizi sağlayabilir. Ayrıca online alışverişi engellemenin en güçlü stratejisi, çocuğunuzu üniversiteye göndermek veya daha fazla hayır kurumuna yardım etmek gibi bu paranın daha anlamlı bir şekilde kullanılmasını belirlemek olabilir.
