Bütçe oluşturma bunaltıcı olabilir. Aslında o kadar bunaltıcı ki bir çok kişi bütçe planlaması oluşturmaktan ve buna uymaktan kaçınıyor. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de yaşayan vatandaşların yaklaşık üçte ikisinin (%65) geçen ay ne kadar harcadıklarını bilmediğini ortaya koyuyor.
Finansal hedeflerinize ulaşmak istiyorsanız, mutlaka ama mutlaka mali durumunuzu düzenlemeniz gerekir.
Kişisel Bütçe Nasıl Oluşturulur
İlk kez bütçe planlaması yapacak bir kişi olarak, süreci olabildiğince hızlı ve zahmetsiz hale getirmek için aşağıdaki adımları izleyin.
1. Tasarruf Oranınızla Başlayın
Kişisel tasarruf oranınız finansal başarınızı belirler. Kullandığınız arabanın çekiciliği veya evinizin ne kadar lüks göründüğü değil, her ay gelirinizin ne kadarını lüks görünmek için harcadığınız önemlidir.
Net gelirinizin en az %10’unu ve ayrıca vergi iadenizin tamamını almayı hedefleyin. Ancak tasarruf oranınız ne kadar yüksekse, o kadar hızlı pasif gelir yaratabilir ve dilerseniz erken emekli olabilirsiniz. Eşim ve ben, hızlandırılmış sonuçlar için hane gelirimizin yaklaşık %60’ını biriktiriyoruz.
Kredi kartı bakiyeleri veya kişisel krediler gibi teminatsız borçlarınız varsa, aylık birikimleriniz önce bunları ödemeye gidebilir. Bundan sonra ki aşamada, daha uzun vadeli hedeflere yönlendirebilirsiniz. Önce tasarruf hedefinizi belirleyin. Bütçelemenin geri kalanı, ona nasıl ulaşılacağına dair bir alıştırmadır.
2. Bütçe Elektronik Tablosu oluşturun
Basit bir aylık bütçe oluşturmak için Excel uzmanı olmanıza gerek yok. Kendinizin oluşturmasına bile gerek yok. Google E-Tablolar’daki örnek bütçe şablonlarını kullanabilirsiniz.
Elektronik tablo dört kategori içermelidir: tasarruflar, gelir, giderler ve mali özet. Zaten bir tasarruf tutarı belirlediniz, bu yüzden önce bunu yazın. Şimdi bu tasarruf oranına ulaşmak için bir rota çizmeye başlayabilirsiniz.
3. Tüm Aylık Gelir Akışlarını Listele
Tam zamanlı işinizle veya ana iş gelirinizle başlayın. Vergi öncesi gelirinizi, ardından işvereniniz tarafından kesintileri (varsa) listeleyin. Ardından eve girebilecek miktarı listeleyin.
Haftalık veya iki haftada bir ödeme alıyorsanız, burada dört haftalık geliri listeleyin, 52 haftalık maaşın 12’ye bölünmesine dayanan teorik aylık gelirinizi değil, herhangi bir ayda güvenebileceğiniz tek şey dört haftalık gelirdir, bu nedenle bütçeniz aylık giderler buna uymalıdır. Maaşınıza ek olarak “ikramiye” aldığınız aylarda, bunu tasarruflara veya borcunuzu ödemeye yatırabilirsiniz. Veya mecbur kalırsanız, hediyeler gibi düzensiz harcamalar için ayrı bir hesaba.
Ardından, ek gelir gibi tüm ek aktif gelir akışlarını listeleyin. Eğer resmi olarak ek gelir sağlıyorsanız üç ayda bir tahmini vergi borçları ödüyor olacağınız için bunlar için vergileri çıkarmayı unutmayın. Ayrı bir yan bölümde, pasif gelir akışlarınızı da listeleyin.
4. Tüm Aylık Giderleri Listele
Aylık giderleriniz iki geniş kategoriye ayrılır: zorunlu ve isteğe bağlı. “Zorunlu” terimi yanıltıcıdır, çünkü neredeyse her zaman bu masrafları ödemekten kaçınmanın bir yolu vardır. Ve zorunlu harcamalar için bile her zaman daha az harcayabilirsiniz.
Yine de, zorunlu ve ihtiyari harcamaların ayrılması, harcamalarınızı aylık bazda ayarlamak için en kolay yerinizin nerede olduğunu size hatırlatmaya yardımcı olur.
Zorunlu Giderler
Bu masrafları azaltmanın veya bunlardan kaçınmanın yaratıcı yollarını bulabilseniz de, çoğu finans uzmanı bunlara zorunlu yaşam masrafları diyor.
Konut: Başınızın üzerinde bir çatıya ihtiyacınız var. Yeni bir ev aradığınızda, “Ödeyebileceğim en fazla ne kadar olabilir?” sorusunu yeniden çerçevelendirin. “Konut için en az ne kadar harcama yapıp yine de mutlu olabilirim?”
Ulaşım: Nerede yaşadığınıza bağlı olarak, bir arabaya ihtiyacınız olabilir veya olmayabilir. Ancak buna ihtiyacınız olsa bile, karşılayabileceğiniz en pahalı arabayı satın almanıza gerek yok. Şekil veya lükse ihtiyacınız yok. Daha hızlı bütçe oluşturmak istiyorsanız, ihtiyaçlarınızı karşılayan en ucuz arabayı satın alın.
Bakkaliye: Yaşamak için yemeğe ihtiyacın var. Ancak bu, her gün dana bonfile’ye ihtiyacınız olduğu anlamına gelmez. Yiyeceklerden tasarruf etmenin bu kolay yollarını deneyin.
Yan giderler: İnternete, suya, elektriğe ve muhtemelen doğalgaza ihtiyacınız olsa da, ücretli tv üyeliklerine, aboneliklere veya sabit hatlı telefona ihtiyacınız yoktur. Bu faturalarınızı her zaman düşürebilirsiniz.
Sağlık: Herkesin sağlık sigortasına ihtiyacı vardır. Ancak sağlık hizmetleri harcamaları, yüksek indirilebilir sağlık planı ile bir kombinasyonu anlamına gelebilir. Tıbbi harcamalardan tasarruf etmenin başka yolları da var.
Çocuk Bakımı: Okul çağında çocuklarınız varsa ve onlara bakabilecek uygun aile üyeleriniz yoksa, bunu yapmak için başka birine ödeme yapmanız gerekir. Ancak bu, bütçenizi aşması gerektiği anlamına gelmez. Çocuk bakımı maliyetlerinizi düşürmek için uygun bakıcılık hizmeti veren firmaları araştırabilirsiniz.
Borçlar: Borçlarınız olduğu sürece, her ay onlara para akıtmaya devam edersiniz. Borç kartopu yöntemiyle öğrenci kredileri veya kredi kartı bakiyeleri gibi teminatsız borçları hızlıca ortadan kaldırın. Borcunuzu ne kadar erken öderseniz, birikimlerinizi oluşturmaya ve diğer uzun vadeli hedeflere o kadar çabuk yatırmaya başlayabilirsiniz.
İsteğe Bağlı Giderler
Hepimizin dinlenmeye ve rahatlamaya ihtiyacı vardır ve bu bazen para harcamayı içerir. Bunda yanlış bir şey yok. Sadece bu harcamalar üzerinde tam kontrole sahip olduğunuzu ve bütçenizde tek bir tane zorunlu harcama olmadığını kabul ettiğinizden emin olun.
Başkası Tarafından Hazırlanan Yiyecek ve İçecekler: Restoranlarda pahalı akşam yemeklerinden sabah Starbucks kahvesine, kendinize yapmadığınız yiyecek ve içeceklere kadar bir lüks, zorunlu bir masraf değil. Bu aynı zamanda hafta içi öğle yemekleri, fast food, paket servis, teslimat, mutlu saatler ve sizin için hazırlaması için başka birine ödediğiniz diğer yiyecek veya içecekler için de geçerlidir.
Giyim ve Aksesuarlar: İnsanlar kıyafet harcamalarını bir gereklilik olarak haklı çıkarmayı severler, ama öyle değil. Kıyafetlere istediğiniz kadar çok veya az harcayın, ancak bunun zorunlu harcamalardan ziyade takdir yetkisine bağlı olduğunu bilerek yapın.
Kozmetik ve Kişisel Ürünler: İnsanlar markette nemlendirici ve makyaj gibi ürünler satın alarak bunu market bütçelerine gizlice sokmayı severler. Nemlendiriciye veya makyaj malzemelerine ihtiyaç duyduğunuz bir ürünü alırken, büyük markaların pahalı ürünlerine ihtiyacınız yok. Yine, beğendiğinizi harcayın, ancak kendinizi bu konuda yanıltmayın.
Elektronik: Akıllı telefona ihtiyacınız var mı? Muhtemelen. En son modele ihtiyacınız var mı? Hayır. Ve son model bir cep telefonu aldığımda bile, genellikle kullanılmış ama mükemmel durumda olan ikinci el telefon satın alırım. Yeni modeli satın almanın küçük bir kısmına mal oluyor ve aynı şekilde çalışıyor.
Alkol ve Tütün: Yapılan bir araştırmaya göre, günde bir paket sigara içen kişi, ortalama 20 TL günlük paket maliyetiyle sigaraya yılda 7.200 TL ödüyor. Aslında, yaşam kalitesini ve süresini kısaltmak için para ödüyoruz. Aynı şekilde alkol içinde yılda binlerce lirayı harcıyoruz.
Hediyeler: Tatiller, doğum günleri, bebek partileri, düğün, nişan, evlilik yıldönümleri… bu özel etkinlikler için hediye beklentileri oluşturuyoruz. Bu etkinlikleri karşılamak belki sizin yada karşınızdaki için önemli olabilir. Her şekilde bilinçli tüketici olmayı sağlarsanız bütçeniz için sorun olmayacaktır.
Eğlence: Konserler, müzeler, tiyatro, sinema biletleri veya başka herhangi bir ücretli eğlence biçimi olsun, zaman geçirmek için hızlıca çok para harcayabilirsiniz.
Seyahat: Seyahat etmeyi ve bunun için ortalama birinden çok daha fazla para harcamayı seviyorum. Ancak isteğe bağlı bütçemin çoğunu koymayı seçtiğim yer burası. Ve yine de seyahat ederken para biriktirmek için bu rehberdeki her numarayı kullanıyorum.
5. Numaralarınızı Düzenli Olarak İnceleyin ve Ayarlayın
Yukarıdakilerin tümünü bütçe e-tablonuza girdikten sonra, sonuç olarak hedef tasarruf oranınıza ulaşılıyor mu?
İlk bütçesini oluştururken, birçok kişi isteğe bağlı harcamalarını küçümsüyor ve bu harcamayı gerçekten izlediklerinde gördüklerini beğenmiyorlar. Bu yüzden “çok zor” diye bütçelemekten vazgeçiyorlar ve daha önce yaptıkları her şeyi yapmaya devam ediyorlar.
Bu hatayı sakın yapma.
Her Ay Harcamanızı Takip Edin
Her ay, her kategoride ne kadar harcadığınızı takip edin. Takip etmekte zorlanıyorsanız, eski usul zarf bütçeleme sistemini kullanmayı deneyin. İlginç görünebilir, ancak çoğu yüksek teknoloji bütçeleme çözümünden çok daha iyi çalışıyor.
Alternatif olarak, hem harcamalarınızı hem de net değerinizi izleyen mobil bir bütçe uygulama aracı kullanmayı deneyin.
Harcamanızı Gerektiği Gibi Ayarlayın
Hayat sürprizlerle dolu. Yiyecekler daha pahalı hale gelir, benzin fiyatları yükselir ve hiç beklemediğiniz anda kira artar. Gider kategorilerinizde yükselen enflasyonu fark ettiğinizde, işten zam aldığınızda veya maaş kesintisi veya iş kaybı gibi mali bir aksaklık yaşadığınızda, gider kategorilerinizi yeni gerçekliğinize göre ayarlamanız gerekir.
Unutmayın, yeni bütçenizi uygulamanın tüm amacı daha fazla tasarruf etmek ve daha azıyla yaşamaktır. Bu, eski harcama alışkanlıklarını kırmak ve daha önce kendinize izin verdiğiniz lükslerin bir kısmını feda etmek anlamına gelir. Daha az harcamak eğlenceli olmayabilir, ancak yeni alışkanlıklar oluşturdukça ve emeğinizin meyvelerini görmeye başladıkça daha kolay hale gelir.
Aylık Finansal Özetinizi Güncelleyin
Aylık bütçe e-tablonuzun dördüncü bölümü mali özetinizdir. Zenginliğinizin ve pasif gelirinizin her ay büyümesini ve birleşmesini izlemenin yanı sıra, bir ev satın almak, çocuklarınızın üniversite öğrenim ücretini karşılamak veya erken emekli olmak gibi uzun vadeli finansal hedeflerinize yaklaşmanızı izlemenize olanak tanır.
Basit tutuyorum, sadece üç numarayı takip ediyorum. İlk olarak, önceki ay için gerçek tasarruf oranımı takip ediyorum. Hedefimle eşleşti mi (veya ideal olarak aştı mı)? Yoksa bütçemi mi mahvettim?
İkincisi, yatırım yapılabilir net değerimi izliyorum. Bu, evinizi satana kadar bu paranın farkına varmadığınız ve kendi üzerine yatırım yapmak için yatırım yapamayacağınız için, ev sermayesini görmezden gelir.
Bu rakamları takip etmek her ay sadece birkaç dakikanızı alır. Ancak iş dünyasında dedikleri gibi, ölçülen şey yapılır ve ilerlemenizi ölçerek, bunu hem somut hem de akılda tutarsınız.
İyi Davranışı Otomatikleştirin
Kişisel bütçenizi bütçelemenin bir matematik problemi değil, bir davranış problemi olduğunu söylüyorlar. Öyleyse davranış, irade ve disiplini denklemden çıkarın.
Maaş hesabınızdan tasarruf hesabınıza her ödeme gününde otomatik transferleri ayarlayın. Veya işvereninizden, bazıları doğrudan tasarruf hesabınıza geçecek şekilde, doğrudan maaşınızı bölmesini isteyin.
Ev, ev kirası ve araba ödemeleriniz gibi tüm yinelenen ödemelerinizi otomatikleştirin. Harcama şansınız olmadan önce işletme hesabınızdan çıkardığınız her ödeme, bütçenizden daha fazlasını harcama isteğinizi azaltır.
Kontrol Sizde
Aylık bütçeniz, tek seferlik bir proje değil, gelişen, yaşayan, nefes alan bir canlıdır. İlk gelirinizi ve harcama hedeflerinizi yazdığınız gibi, ilerledikçe yeniden yazabilirsiniz.
Bazıları için bu, vazgeçmek ve daha düşük bir tasarruf oranını kabul etmek anlamına gelir. Servet inşa etme konusunda ciddi olan insanlar için bu, sürekli olarak giderlerini azaltmanın ve gelirlerini artırmanın yollarını bulmak anlamına gelir.
Ücretli TV’yi bir video yayın hizmetiyle değiştirmek veya gazlı içecekleri ve diğer şekerli içecekleri kesmek gibi para tasarrufu yapmanın basit yollarıyla başlayın. Ardından, ev veya bir arabadan kurtulma gibi daha etkili tasarruf seçeneklerini keşfedin.
Ancak harcamaları kısarak savunma yapmaktan vazgeçmeyin. Ekstra para kazanmanın yollarını bularak hücum da oynayın. Bu, bir zam için pazarlık yapmak, yeni bir iş bulmak, kariyer değiştirmek için ek dereceler veya sertifikalar kazanmak veya yeni bir ek iş başlatmak anlamına gelebilir.
En önemlisi, yaşam tarzı enflasyonuna boyun eğmeyin. Daha fazla kazandıkça, daha fazla harcama yapmaktan kaçının!
Ve bir ay içinde fazladan bir maaş ödemesi aldığınızda, bir agi iadesinden veya işten “ikramiye” parası aldığınızda, bunu yeni bir ceket veya şık bir akşam yemeği değil, daha fazla tasarruf ve pasif gelir elde etmeye harcayın.
Son söz
Çok fazla insan nasıl bütçe yapılacağı konusunda mücadele ediyor. Bütçeyi oluşturmak kolaydır, davranışlarınızı ve alışkanlıklarınızı değiştirmek zordur.
Zenginlik paradoksunu içselleştirin: Zengin görünmek ve hissetmek için ne kadar çok harcarsanız, aslında o kadar az zenginlik kazanırsınız. Gerçek servet, hesabınızdaki, acil durum fonunuzdaki ve yatırım mülklerinizdeki öz sermayenizdeki kağıtta mevcuttur. Gerçek zenginlik, harcama yapmak değildir; istediğiniz hayatı yaşamak için finansal özgürlüğe sahip olmaktır.
