Çoğu insan gibiyseniz, kredi puanınız o kadar sık düşünmediğiniz bir gerçektir. Muhtemelen bir krediye hak kazanmak veya bir kredi kartından en iyi oranı almak için iyi bir kredi puanına ihtiyacınız olduğunu biliyorsunuzdur, ancak bunlar her gün yapmanız gereken şeyler değildir. Yani çoğu zaman bu sayı muhtemelen aklınızdan bile geçmiyordur.
Yine de aklınızda olması gereken bir konu. Gerçek şu ki, kötü bir kredi puanı hayatınızı her türlü şekilde etkileyebilir. Sigortacılardan potansiyel işverenlere kadar birçok işletme türü, ne kadar güvenilir olduğunuza dair bir fikir edinmek için kredi puanınızı kontrol eder.
Kredi puanınız düşükse, iş bulmak, ev kiralamak, sözleşmeli cep telefonu almak veya otomatik sigortanızda iyi bir oran bulma şansınızı olumsuz yönde etkilenebilir.
Neyse ki, kötü bir kredi puanı kalıcı bir sorun değildir. Birkaç basit kuralı izleyerek kredi geçmişinizi temizleyebilir ve kredi puanınızı yükseltmeye başlayabilirsiniz. Zamanla puanınızı sizi üzmek yerine size yardımcı olacak bir seviyeye yükseltebilirsiniz.
Kredi Puanı Nasıl Hesaplanır?
Kredi puanınızı nasıl yükselteceğinizi anlamak için, nasıl hesaplandığını bilmeniz gerekir, özellikle de piyasada birçok asılsız kredi puanı hesaplama bilgisi olduğunu düşünürsek. Kredi puanınız beş temel faktöre dayanmaktadır.
1. Ödeme Geçmişi. Herhangi bir kredi verecek olan bankanın yada finans kuruluşunun bilmek istediği ilk şey, ödünç aldığınız parayı geri ödeyip ödemeyeceğinizdir. Kredi çekip vadesinde geri ödediğinizde puanınız yükselir. Geç veya ertelenen ödemeler puanınızı düşürür. Bir çok bankanın verisine göre, ödeme geçmişiniz toplam kredi puanınızın %35’ini oluşturuyor.
2. Kredi Kullanımı. Diğer banka yada finans kuruluşlarına zaten bir miktar borcunuz varsa, bu borç verecek olan kuruluşları çok fazla rahatsız etmez. Ancak, alabildiğiniz kadar üst seviyede kredi kullanıyorsanız, bu çok zor durumda olduğunuzun ve gelecekte ödemeleri aksatabileceğinizi gösteren bir işarettir. Kredi kartı bakiyeleriniz ve ödenmemiş taksitli kredileriniz için borçlu olduğunuz tutar, kredi puanınızın %30’unu oluşturur.
3. Kredi Vadelerinizin Uzunluğu. Borç verenler, geçmişe dönük kredi geçmişinizi görmek ister. Yıllardır borç para alıyor ve geri ödüyorsanız, muhtemelen bunu yapmaya sorunsuz bir şekilde devam edeceksinizdir. Kredi puanınız, tüm hesaplarınızın yaşını ve onları kullandığınızdan bu yana geçen süreyi etkiler. Kredi geçmişiniz, kredi puanınızın %15’ini oluşturur.
4. Kredi Karması. Borç verenler, kredi kartı, otomobil kredisi ve ev kredisi gibi birkaç farklı kredi türünü ödeme deneyimi olan borçluları tercih eder. Kredi puanınız hem mevcut kredilerde hem de ödediğiniz kredilerde etkilidir. Bu karma değerlendirmesi, puanınızın yaklaşık %10’unu oluşturur.
5. Yeni Kredi Başvuruları. Aynı anda birkaç yeni kredi alırsanız, bu para için umutsuz olduğunuzun bir işaretidir. Bu, ödünç aldığınız şeyi geri ödemekte zorlanacağınız anlamına gelir. Yeni bir kredi kartı veya başka bir kredi hesabı için her başvurduğunuzda, kredi puanınızı kısaca ölçer. Yeni kredi talepleri puanınızın %10’u olarak sayılır.
En az 800 kredi puanı ile çoğu kredide en iyi oranları almaya hak kazanacaksınız. Buna karşılık, 580’den düşük düşük bir kredi puanı, kredi almakta sorun yaşayabileceğiniz anlamına gelir.
Kredi Puanımı Nasıl Düzeltebilirim?
Kötü bir kredi puanı için hızlı bir düzeltme yöntemi maalesef bulunmamaktadır. Bu sürecin biraz zaman alabileceğini belirtmek isteriz.
İyi kredi oluşturmak biraz kilo vermeye benzer; Kötü bir şekilde kilo almak veya sağlıklı bir vücuda kavuşmak zaman alır. Ancak, sorumlu bir şekilde kredi kullanmaya başlar başlamaz, puanınızda zaman içinde yavaş ve istikrarlı bir artış görebileceksiniz.
İşte kredinizi tekrar yoluna koymanıza yardımcı olabilecek birkaç basit strateji.
1. Kredi Raporunuzu Düzenli Kontrol Edin
Kredi puanınız, kredi raporunuzdaki bilgilere dayanmaktadır. Bu, geçmiş dönemde ki gecikmiş yada ödeyemediğiniz borçlarınızın bir araya getirildiği borçlanma davranışınızın bir özetidir. Bazen, yıllar önce ödediğiniz bir krediye hala borcunuz olduğu sorunlu kayıtlarda görülebilir. Bunun gibi hatalar kredi puanınızı düşürebilir.
Kredi raporlarınızı düzenli olarak kontrol etmek iyi bir fikirdir. Size zarar veren kredi raporu hatalarını düzeltmek, kredi puanınızı artırmanın en hızlı yoludur.
- Hataları Arayın: Kredi raporunuzda listelenen tüm hesapların gerçekten size ait olduğundan ve borcunuzla ilgili tüm bilgilerin ve geciken veya kaçırılan ödemelerin doğru olduğundan emin olun. Ayrıca yedi yıldan daha eski olan geç ödemeler gibi olumsuz kalemleri de arayın. Çoğu durumda, bunun gibi kötü notlar, 7 ila 10 yıl sonra raporunuzdan kaldırılmalıdır.
- Hatalara İtiraz Edin: Herhangi bir hata bulursanız, onlara itiraz etmek için bankanızla ile iletişime geçin. Her bankanın web sitesinde mutlaka bir anlaşmazlığı bildirmek için formları vardır. Veya bankanıza kendiniz, hata hakkında ayrıntılı bilgi veren ve düzeltmek için resmi bir talep içeren bir itiraz dilekçesi gönderebilirsiniz. Kredi raporunun ve talebinizi destekleyen (Fiş, dekont, fatura, vb.) belgelerin bir kopyasını da eklemeyi unutmayın.
2. Faturaları Zamanında Ödeyin
Zamanında ödemeler, kredi puanınızı yükselmenin en etkili yöntemlerinden biridir. Faturanızı ödemede sadece birkaç gün gecikirseniz, kredi notunuzda ciddi bir düşüşe neden olabilir. Ve ödemenizi ne kadar geciktirirseniz, puanınız o kadar çok zarar görür.
Geçmişte faturaları geç ödediyseniz, bu hatayı ortadan kaldıramazsınız. Ancak, ödemelerinizi düzenli yaparak ve hatta faturalarınızı otomatik ödemelere tanımlayarak kısa sürede kredi puanınızı iyileştirmeye destek olabilirsiniz. Son davranışınız, kredi puanınızda daha ön planda yer alır, bu nedenle eski hatalar yavaş yavaş arka planda kaybolur. Faturalarınızı zamanında ödemeye ne kadar uzun süre devam ederseniz, puanınız o kadar artacaktır.
Faturalarınızı ödemeyi hatırlamakta sorun yaşıyorsanız, ödeme hatırlatıcıları ayarlamak yardımcı olabilir. Birçok banka bu hizmeti internet bankacılığının bir parçası olarak sunmaktadır. Vadesi gelen bir faturanız olduğunda, banka size ödemenizi hatırlatmak için bir e-posta veya kısa mesaj gönderir.
3. Kredi Kartı Borçlarınızı Düzenli Ödeyin
Faturalarınızı zamanında ödemenin yanı sıra, kredi puanınızdaki en büyük faktör, kredi kartı borçlarınızı düzenli ödemektir. Kullanmakta olduğunuz mevcut kredi kartınızın hesaplanmasına, kredi kartı kullanım oranı denir. Örneğin, kredi limiti 3.000 TL olan bir kartınız varsa ve o karttaki kalan bakiyeniz 1.500 TL ise, kredi kullanım oranınız %50’dir. Bir çok banka, bu oranı %30’dan yüksek tutmamanın en iyisi olduğunu söylüyor.
Yukarıdaki örnekte, bu 3.000 TL’lik karttaki bakiyenizi 900 TL veya daha azına indirmek istersiniz. Bunu, 1500 TL’lik bakiyenizin 600 TL’sini ödeyerek yapabilirsiniz. Ne kadar çok öderseniz, puanınızı o kadar artırırsınız.
Ancak, kredi puanınız yalnızca toplam kredi kartı kullanım oranınıza bağlı değildir. Uzmanlara göre, borçlu olduğunuz farklı hesapların sayısı da önemlidir. Küçük bakiyeli çok sayıda kartınız varsa, bir bankada 1.000 TL, diğerinde 1.500 TL gibi, hepsini ödemek, puanınızı hızlı bir şekilde artırmanın iyi bir yoludur.
4. Limitlerinizi Düşük Tutun
Bakiyenizi mevcut kredi kartı limitinizin %30’una veya daha azına indirmeyi başardığınızda, limitinizi orada tutmanız en sağlıklısıdır. İşte bunu yapmanın birkaç yolu:
Daha Az Kart Kullanın: Gerekli olmayan şeyler için kredi kartı faturanızı artırmayın. Kartlarınızı kullanmayı bırakmak zorunda değilsiniz hatta, kartlarınız olması ve zamanında ödemeniz puanınız için iyidir. Sadece bir bütçeye bağlı kalın ve kartlarınızı %30 sınırını aşmamaya çalışın.
Tamamını Öde: Kredi kartı faturanızı aldığınızda, hepsini ödeyin. Bu, bakiyenizi sıfıra indirecek, böylece temiz bir sayfa ile baştan başlayacaksınız. Aksi takdirde, eski borçların üzerine yeni borçlar yığmaya devam edersiniz ve limitleriniz azalmaya devam eder. Ayrıca, mevcut borcunuzun üzerine yığılmış faiz ödemeleriniz de artmaya devam eder.
Ayda İki Kez Öde: Bankaların çoğu, borcunuzu ödediğiniz zaman değil, fatura kesim tarihinden sonra ki borç durumuna göre limitlerinizi hesaplar. 1.000 TL limitli bir karttan 1.000 TL çekerseniz, hemen ödeseniz bile kartınızın limiti dolu görünür. Bu sorunu aşmak için, 1000 TL’lik ödemeyi 500 TL olacak şekilde iki ödemeye bölün ve birini iki hafta erken ödeyin. Bu şekilde faturanızdaki tutar asla 500 TL’yi geçmez.
5. Eski Kartlarınızı Kapatmayın
Bazı insanlar kredi raporlarında eski borçların olmasının kötü bir şey olduğunu düşünüyor. Kredi kartını öder ödemez hesabı kapatmak için acele ederler. Bu tamamen kredi puanınızı geriye doğru düşüren bir hamledir. Zamanında ödediğiniz herhangi bir borç, puanınız için iyidir. Ve bu iyi borçlar sicilinizde ne kadar uzun süre kalırsa, size o kadar çok yardımcı olurlar. Aslında, artık hiç kullanmasanız bile eski bir kredi kartını açık tutmak iyi bir fikir olabilir. Kartın kredi limiti ne kadar yüksek olursa, puanınıza o kadar çok yardımcı olur.
Ayrıca, eski bir hesabınızda ki kredi kartı, kredi geçmişinizin yararlı bir parçasıdır. Açık banka ve kredi kartı hesaplarınız ne kadar eskiyse, kredi puanınız için o kadar iyidir. Eski kartı iptal etmek sadece kredi geçmişinizi kısaltır ve puanınızı olumsuz etkiler. Kartınız ne kadar uzun süre kalırsa, çekmecede kullanılmadan dursa bile saklamak o kadar yararlı olur.
6. Yeni Kredilerden Kaçının
Herhangi bir türde yeni bir kredi için her başvurduğunuzda, banka bunu kontrol etmek için kredi raporunuzu alır. Bu “sorgulama”, kredi puanınızda küçük bir düşüşe neden olur çünkü yeni kredi aramak, nakit sıkıntısı çektiğinizin bir işareti olabilir.
Genellikle, kredi sorgulamanın zararı küçüktür. Bankadan yapılan tek bir sorgulama, kredi puanınızdan beş puandan daha az puan düşürür. Ayrıca, yalnızca son 12 aydaki sorgulamalar puanınızı etkiler, bu nedenle bu küçük düşüş uzun sürmez. Ancak, kısa bir süre içinde birden çok yeni krediye başvurursanız, bu farklı bir durumdur. Çok sayıda krediye başvurmak, bankalar için kırmızı bir bayrak oluşturur ve puanınızı ciddi şekilde etkileyebilir. Neyse ki, bu yalnızca aynı anda birkaç farklı krediye başvurursanız geçerlidir. Sadece bir kredide en iyi oranı almak için sorgulama yapıyorsanız, bu sorun olmayacaktır.
Sık sık yeni krediler almak da size başka bir şekilde zarar verebilir. Eski hesapları tutmak puanınız için iyi olduğu gibi, çok sayıda yeni hesap sahibi olmak puanınızı düşürür. Her yıl bir veya iki yeni kredi kartı açarsanız, her zaman “yeni” bir kredi geçmişiniz olur. Daha az hesaba sahip olmak ve onları daha uzun süre kullanmak, kredi raporunuzun daha detaylanmasını sağlayarak puanınızın yükselmesine yardımcı olur.
7. Dolandırıcılıklara Dikkat Edin
Kötü bir kredi notunu “düzeltmeyi” vaat eden hizmet reklamlarını muhtemelen görmüşsünüzdür. Birçoğu, kötü krediyi “silebileceğini”, kötü borçları sicilinizden silebileceğini ve hatta size tamamen yeni bir kredi kimliği verebileceğini iddia ediyor.
Bu iddialar gerçek olamayacak kadar kulağa hoş geliyor. Dışarıda bazı meşru kredi onarım hizmetleri olsa da, kötü krediyi sihir gibi ortadan kaldırmayı vaat edenler dolandırıcılıktan başka bir şey değildir. Gerçek şu ki, hiçbir hizmet kredi puanınızı onarmak için sizin yapamayacağınız hiçbir şeyi yapamaz.
