Beş çocuklu bir ailenin bir ferdi olarak, harçlık çocukken benim için her şeydi. Annem ihtiyacımız olan her şeyi aldı, bu yüzden gerçekten istediğim şeyleri sadece harçlıklarımla satın alabiliyordum.
Ev işlerini yaparak harçlığımı kazanırken, paramı sorumlu bir şekilde nasıl harcayacağım konusunda bana çok az talimat verildi. Kumbaramda biriktirdiğim paranın büyük çoğunluğu sonunda mahallede ki bakkalımızda harcıyordum ve bir kısmını da kıyafetlere ve elektronik ürünlere harcıyordum. Nihayetinde bu deneyimin bana finansal sorumluluk hakkında çok az şey öğrettiğini fark ettim.
Çocuklara Parayı Öğretmek
Para ailem için çok tabu bir konuydu. Babamın ne iş yaptığı ya da ne kadar kazandığı maaş aldığın hakkında hiçbir fikrim yoktu. Bugünün toplumu çok daha şeffaf ve özellikle ev işleri ve ödenekler, maaşlar ve para konusunda çocuklarınıza açık olmak önemlidir.
Finansal eğitimimin nasıl ele alındığı konusunda hiçbir kötü his beslemiyor olsam da, çocuklarımın finans, tasarruf ve harcama söz konusu olduğunda daha sağlam bir zemine sahip olmasını istiyorum. Çocuklarım şu anda yedi ve dört yaşında ve birkaç ay önce, ev işleri için bir ödenek verme zamanının geldiğine karar verdim. Yol boyunca büyüyen bazı zorluklar yaşarken, kocam ve ben nihayet buna alıştık.
Çocuklarınıza kişisel finansmanı öğretmek için ödenekten en iyi şekilde yararlanmak için izleyebileceğiniz birkaç ipucu hazırladık.
1. Ücretsiz Öğle Yemeği Teklif Etmeyin
Bir ödeneğe yaklaşmanın farklı yollarını araştırırken, iki tür insan olduğunu fark ettim: çocuklarına ev işleri için “ödeme yapanlar” ve sadece çocuklarının ailenin bir üyesi oldukları için ev işleri yapmasını bekleyenler. Çocukların bir ailenin parçası oldukları için katılmaları gerektiği konusunda hemfikir olsam da, ev işlerinin iş ahlakını öğretmek için iyi bir yol olabileceğine ve bir harçlığın ancak kazanıldığında verildiğine inanıyorum.
Beklentileri Belirleyin: Çocuklarınızla kendilerinden beklenen günlük işler ile ek ödenek kazandıran işler arasındaki fark hakkında konuşun. Onlara iki seçeneği de anlatabileceğiniz bir tablo sağlayın. Örneğin, yatak yapmak, odaları toplamak ve okul ödevleri “Beklentiler” kapsamına girebilirken, masayı temizlemek, giysileri katlamak ve bahçe düzenlemek “Harçlık” kapsamına girebilir.
Ödeneğe İlişkin Ev İşlerini Tanımlayın: Bir ödenekle ilgili işler, çocuğunuzun performansına bağlı olmalıdır. Çocuklarınızdan birinden bulaşık makinesini doldurmasını isterseniz ve kötü bir iş çıkarsa, ödeneği geri alma veya el koyma seçeneğine sahip olmalısınız. Normal yaşantımızda, nakit akışı doğrudan iş üretimi ve performansla ilgilidir, bu nedenle çocuklara paranın kazanılacağını genç yaşta öğretmeye başlamak önemlidir.
2. Harcama Rehberi Sunun
Çocukken harcama veya tasarruf konusunda rehberlik almadım. Harçlığımı aldığımda, onunla ne istersem onu yapmakta özgür hissettim ve yetişkinliğe kadar sıkı bir harcama yapmaya devam ettim. Bu yüzden kendimi, çocuklarıma parayı akıllıca harcamanın önemini öğretmeye adadım.
Fonları Kategorilere Böl: Çocuklarınıza parayı üç bölüme ayıran bir kumbara verin: biri harcamak için, biri tasarruf etmek için, diğeri vermek için. Çocuklarınıza her kategorinin ne için olduğunu ve para biriktirmek ve vermek için kenara para ayırmanın neden bu kadar önemli olduğunu açıklayın.
Para Hakkında Bir Diyalog Başlatın: Yüksek kaliteli bir deri futbol topu gibi kalıcı bir şeye yatırım yapmak ile şeker gibi kısa süreli eğlence sağlayan öğeler satın almak arasındaki fark hakkında konuşun. Çocuklar, paranın ve satın almaların değer taşıdığını öğrenmelidir, bu nedenle, yalnızca anlık sonuçtan ziyade, harcama ve tasarrufun uzun vadeli etkilerini dikkate almak önemlidir.
3. Basit Bir Bütçe Oluşturun
Geçenlerde kızım popüler bir oyuncak mağazasından puf ayı oyuncak istedi. Oyuncağın fiyatı sıradan bir mağazada ki muadillerine oranlara çok daha pahalıydı, bu yüzden ona kendi parasını biriktirme ve fazladan işler yaparak oyuncağı kazanma fırsatı verdim. İlham alması için, ürünün fiyatını mağazanın internet sitesinden çıktı alarak yazdırdık. Oyuncağı kazanmaya ne kadar kendini adadığına şaşırdım.
Üç aylık dikkatli bütçelemeden sonra, her kuruşu biriktirdi ve oyuncak puf ayısını kendisi satın aldı. Kendi oyuncağını kazanmanın verdiği hazzın yanı sıra değerini de öğrendi ve sonuç olarak ona diğer oyuncaklarından daha iyi bakıyor.
Basit Hedefler Belirleyin: Çocukların doğası gereği dar görüşlü olduklarını kabul edin. En önemli endişelerinin yarın öğle yemeği menüsünde patates kızartması yada köfte yiyip yiyemeyecekleri olduğunu unutmayın. Küçük beyinler için gelecek kavramını anlamak zordur. Nispeten kısa bir süre içinde makul bir şekilde ulaşabilecekleri gelecek hedefleri belirlemelerine yardımcı olun.
Aşırı Karmaşık Yapmayın: Finansal hedefler, çocukların oyun konsolu, oyuncak veya özel deneyim gibi belirli ödüller için çalışmalarına yardımcı olmalıdır. Çocuğunuza dört gözle bekleyeceği bir şey vererek, ev işleri bir öncelik haline gelir ve çocuklarınızın harçlıklarını ucuz şeylere harcama olasılığı azalır. Bütçelerini fazla karmaşıklaştırmayın. Ne kadar para geldiğini ve ne kadar harcandığını gösteren basit bir tablo, çocuklarınızın gelecekteki satın alma işlemlerini anlamasına ve planlamasına yardımcı olmak için yeterlidir. Bunlar, çocuklarınızın yetişkinliğe doğru büyürken ve kendi mali durumlarını yönetmeye başlarken öğrenmeleri gereken becerilerdir.
4. Müzakere Sanatını Öğretin
Çocuğunuza ev işleri için ödeme yapmaya karşı çıkan bir argüman, çocuğunuzun aynı etkinlikleri yapması için sonunda daha fazla para talep edeceğidir. Bu ifadeye %100 katılıyorum, ancak bunun olumsuz bir şey olduğunu düşünmüyorum. Çok fazla parasal endişesi olmayan 10 yaşındaki bir çocuk, bahçeyi düzenlemek için 10 TL’lik bir ödeneği kabul edebilir, ancak 16 yaşına geldiğinde ve ikinci el bir araba için para biriktirmek istediğinde, 10 TL artık önemli bir motivasyon olmayabilir. Harçlık artışını otomatik olarak geri çevirmek yerine, çocuğunuza daha iyi bir oran için pazarlık yapma şansı verin.
Müzakereyi Teşvik Edin: Daha iyi bir oran için pazarlık yaparken masaya geçerli ve doğrulanmış argümanlar getirerek, çocuğunuza mevcut harçlığını ve işlerini tartışma şansı verin. Örneğin, oğlunuzu veya kızınızı, bölgenizdeki bir asgari ücretli maaşının yanı sıra bakım ve tamir servis hizmeti için alınan ücret oranını araştırmaya teşvik edin. Yarı zamanlı bir işte çalışma saatlerini evin içinde yardım etmek için geri çeviriyorsa, ödeneğin artırılması argümanı kesinlikle geçerlidir ve müzakereyi dinleyerek, çocuğunuzun aile finansmanına dahil olduğunu hissetmesini sağlarsınız.
Bir Uzlaşma Bulun: Çocuğunuz bahçe düzenlemesi için daha iyi bir ücret istiyorsa, diğer bahçe düzenlemeleri için pazarlık yapma fırsatınız vardır. Bahçeyi de temizlerse, belki haftada 200 TL teklif edersiniz. İkiniz de istediğinizi elde ettiğinizde bu bir kazan-kazan ve çocuğunuza bir yetişkin olarak ihtiyaç duyacağı becerileri öğretme şansına sahip olursunuz.
5. Olumlu Geri Dönüşler Yapın
Çocuklarınıza para yönetimini öğretmenin en iyi yollarından biri, çok sayıda övgü sunmaktır. Çocuklarınız ev işlerini yaptığında ve paralarını akıllıca harcadığında, akıllı davranışlarını fark ettiğiniz onlara övgü dolu sözlerle belirtin.
Öneride Bulun, Söylenme: Harcama ve tasarruf için nazik, olumlu önerilerde bulunun. Çocuklarınız her zaman istediğiniz şekilde harcayamayabilir, ancak harçlık verdiğinizde onlara seçme gücü verdiğinizi unutmayın. Çocuklarınıza “İşte harçlığınız. Tasarruf hedefinize yaklaşıyor musunuz?” gibi sözler kullanarak, söylenmeden, sitem etmeden çocuklarınızın yolda kalmasına yardımcı olursunuz.
Spesifik Övgülerde Bulunun: Çocuğunuzun iyi davranışını pekiştirmek için “Fazladan yol kat ettiğiniz ve odanızı temizlerken çöpü çıkardığınız için teşekkürler, gerçekten minnettarım” deyin. Çocuğunuzun belirli bir eşya için para biriktirdiğini fark ettiğinizde, akıllı harcamayı desteklemek için kumbarasına fazladan harçlık bırakın.
Son Söz
Sonuçta, çocuklarınıza parayı öğretme şekliniz tamamen kişiseldir ve ailenizin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlanmalıdır. Ailem için işe yarayan sizinki için doğru olmayabilir, bu yüzden küçük bir deneme yanılma işleminden korkmayın. Önemli olan, çocuklarınıza mali durumlarından sorumlu olduklarını ve her zaman Anne ve Babalarının Bankasına güvenmemeleri gerektiğini öğretmektir. Bu süreci erken başlatmak, gelecekte akıllı finansal kararlar için temel oluşturmaya yardımcı olur.
