Hisse senetleri ve tahviller, bugün piyasada en çok bilinen yatırım araçlarından bazılarıdır. Ne yazık ki, bir finans mesleğinde derece aramadığınız sürece, okulda onlar hakkında pek bir şey öğrenmiyorsunuz.
Hal böyle olunca da geleceğiniz için yatırım yapmaya başladığınızda, paranızı nasıl yatırmanız gerektiğine karar vermek zor olabilir. Sonuçta, bu varlık sınıfları arasındaki temel farkları bilmiyorsanız, hangisini satın alacağınıza nasıl karar vereceksiniz?
Çoğu yatırımcı için en iyi karar, hisse senedi ve tahvil karışımına yatırım yapmaktır. Bu, uygun şekilde çeşitlendirilmiş bir portföye yol açar ve güçlü bir getiri yaratma potansiyeline sahip fırsatlara maruz kalmanızı sağlarken sizi riskten korumaya yardımcı olur.
Hisse Senedi Nedir?
Menkul Kıymetler Borsası Komisyonu tarafından tanımlandığı gibi, “hisse senetleri, hissedarlara bir şirkette mülkiyet payı veren bir tür menkul kıymettir.”
Hisse senetlerine genellikle hisse senedi olarak adlandırılır, çünkü bir hisse senedi satın aldığınızda, esasen bir şirkette hisse senedi satın alırsınız. Bir şirketin toplam değeri, piyasa kapitalizasyonu veya piyasa değeri olarak bilinir ve o şirketteki tüm tedavüldeki hisse senetlerinin toplam birleşik değerine eşittir.
Örneğin, Temmuz 2021 itibariyle, şu anda ödenmemiş 16,53 milyar Apple hissesi bulunmaktadır. Yani bir Apple hissesi satın alırsanız, şirketin 1/16,53 milyarda birine sahip olursunuz. Apple’ın hisse senedi, hisse başına 100 dolardan işlem görüyorsa, bu, piyasa değerinin yaklaşık 1.653 trilyon dolar (16.53 milyar hisse x 100 dolar) olduğu anlamına gelir.
Hissedarlar yatırım yaptıkları şirketlerde hisse sahibi olduklarından, hisse senetleri genellikle yatırımcılara halka açık bir şirketin nasıl yönetildiği konusunda söz hakkı veren oy haklarına sahiptir. Yatırımcılar genellikle büyük finansal işlemlerde, satın almalarda, fon tahsisinde, hisse senedi bölmeleri gibi kozmetik işlemlerde ve daha fazlasında söz sahibidir.
Elbette, herhangi bir hisse senedindeki hisselerin değeri, temsil ettikleri temel şirketin değerine bağlı olarak dalgalanır. Hisse senedi fiyatları yukarı ve aşağı hareket ettikçe yatırımcılar ya para kazanır ya da kaybeder. Karların bir kısmını doğrudan yatırımcılarına dağıtan halka açık bir şirketin eylemi olan temettü ihracı yoluyla da para kazanılabilir.
Tahvil Nedir?
Tahviller, hisse senetlerinden biraz farklı çalışır. En büyük fark, tahvillerin sahiplerine bir şirkette mülkiyet hakkı vermemesidir. Bunun yerine, kredi görevi görürler.
Tahviller, yatırımcılar tarafından borçlulara verilen kredileri temsil eden sabit getirili araçlardır. En yaygın borç alanlar şirketler, hükümet veya yerel belediyelerdir ve bu kuruluşlar tarafından ihraç edilen tahvillere sırasıyla şirket tahvilleri, devlet tahvilleri (Hazine tahvilleri) ve belediye tahvilleri denir.
Tahvil sahibi olanlar, tahvil ihraç edenin alacaklılarıdır. Diğer sabit kredi türleri gibi, tahviller de, ödünç verilen paranın %100’ünün tam olarak geri ödeneceği tarihi ve ayrıca kupon ödemeleri olarak bilinen değişken faizli veya sabit faizli ödemeleri içeren şartlarla gelir.
Tüketici kredilerinde olduğu gibi, faiz veya kupon oranları birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Tahvil kupon oranlarının en belirleyici belirleyicisi, vadeye kalan süre ve borçlunun kredibilitesidir.
Tahvil sahibinin tahvili vadeye ulaşana kadar ne kadar uzun süre elinde tutması gerekiyorsa, kupon oranı normal olarak o kadar yüksek olur. Ayrıca, kredibilitesi daha düşük olan şirketler ve belediyeler, daha iyi krediye sahip olanlardan daha yüksek kupon oranları ödemek zorundadır.
Tahviller ihraç edildikten sonra alınıp satılabilirler. Bir tahvil sahibi, tahvili artık elinde tutmak istemediğine karar verirse, onu açık piyasada başka birine satabilir.
Ayrıca şirketler ve belediyeler kendi tahvillerini geri almayı tercih edebilirler. Bu genellikle projeler erken tamamlandığında, ihraççının büyük miktarda fon enjeksiyonundan yararlanması veya ihraççının daha düşük kupon oranlarıyla yeni tahvil ihraç etme fırsatı veren daha iyi bir kredi notu kazanması durumunda gerçekleşir.
Hisse Senetleri: Artıları ve Eksileri
Hisse senetleri, yatırım camiasının gözdesidir, genellikle olumlu bakılır ve paranızın sizin için büyümesi söz konusu olduğunda ilk düşünülen şeydir. Bununla birlikte, her şeyde olduğu gibi, hisse senetlerine yatırım yapmak, artıları ve eksileri ile adil bir paya sahiptir.
Hisse Senedi Sahibi Olmanın Artıları
Hisse senetlerinin yatırımcılar arasında olumlu bir görüş kazanmasının birkaç nedeni vardır.
1. Mülkiyet
Bir hisse senedi satın aldığınızda, yalnızca algılanan bir değere sahip bir kağıt parçası satın almadığınızı bilmek sizi biraz rahatlatır.
Sahip olduğunuz her hisse, yatırım yaptığınız şirketin yasal sahipliğini temsil eder. Bu yasal sahiplik size, şirketin nasıl yürüdüğü ve yönetimin faydalı değişiklikler yapmak için neler yapabileceğine inandığınız konusunda konuşma hakkı verir.
Tek hissedarların çoğu, şirketi çok fazla fark yaratacak kadar temsil etmiyor. Bununla birlikte, hissedarlar bir araya geldiklerinde, ortak mülkiyetleri, mücadele eden bir şirkette değişiklik yapmaya ve şirketin ilgili herkes için değerini artırmaya yeterli olabilir.
2. Büyük Potansiyel Kazançlara Maruz Kalma
Tahviller gibi sabit yatırımlar, ortalamanın üzerinde kazançlar için fırsat sağlamaz. Tahvil satın alırken, getiri oranının ne olacağını bilirsiniz.
Uzun vadeli devlet tahvilleri 1926’dan beri yıllık yüzde 5 ila yüzde 6 arasında yükselişe geçti, ancak bugünün piyasasında faiz oranları çok, çok daha düşük. S&P 500’ün son 90 yılda ortalama yıllık getirisi %9,8 civarında gelirken, hisse senetlerinin daha yüksek getiri sağladığı biliniyor.
Ancak, bilgili yatırımcılar bunu bir adım daha ileri götürebilir. Borsada doğru zamanlanmış işlemler yapmak, tek bir günde bu boyutun kat kat kazanç sağlayabilir.
3. Enflasyona Bağlı Kayıpların Önlenmesi
Çoğu tasarruf hesabı, mutlaka enflasyona ayak uydurması amaçlanmayan küçük faiz oranları sunar. Sonuç olarak, enflasyon paranın satın alma gücünü azalttığı için uzun vadeli tasarruf hesapları değer kaybetme eğilimindedir.
Tek bir hisse senedinin enflasyonu geride bırakacağının garantisi olmasa da, iyi çeşitlendirilmiş bir hisse senedi portföyü ve istikrarlı büyüme yatırımları olduğu bilinen diğer finansal araçlar bunu kolayca yapmalıdır.
Doğru orantılanmış bir portföyün büyük bir parçası olarak hisse senetlerine yatırım yapmak, genellikle tasarruflarınızı enflasyonla ilgili kayıplardan korur.
4. Potansiyel Temettüler
Tüm hisse senetleri temettü ödemez, ancak çoğu temettü verir. Aslında, temettü ödeyen hisse senetlerine yatırım yapmak etrafında dönen bir strateji var. Bu, yatırımcılara halka açık şirketler tarafından üretilen karları paylaşmanın bir yolunu verir.
5. Likidite
Hisse senetleri oldukça likit yatırım araçlarıdır. Bu, satın almanın ve satmanın kolay olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak, bir hisse senedine yatırım yapar ve daha sonra satma zamanının geldiğine karar verirseniz, bir alıcı beklerken çantayı uzun süre tutmak zorunda kalmazsınız.
6. Ekonomiye Yardımcı Olmak
Türkiye ekonomisi ve borsa birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Projeleri yerine getirmek, iş teklif etmek ve şirketlerini büyütmek için fon toplamak için şirketler yatırımcı paralarına bağımlıdır.
Mevcut yatırımcı ne kadar fazlaysa, daha fazla yatırımcı daha geniş ekonomik kalkınmaya yardımcı oluyor. Dolayısıyla, hisse senetlerine yatırım yapmak sadece kazanç sağlamakla ilgili değildir; ekonomik etkileri de iyi hissettiren bir yön sunuyor.
Hisse Senedi Sahip Olmanın Eksileri
Hisse senetleri çoğu insanın yatırım yapmayı düşündüklerinde düşündüğü şey olsa da, bazı dezavantajları da vardır.
1. Aşırı Kayıplara Maruz Kalma
Tanınmış şirketleri temsil eden istikrarlı hisse senetlerine yapılan yatırımlar zamanla artma eğiliminde olsa da, aynı zamanda iki yatırımdan daha risklidir.
Örneğin binlerce yatırımcı, herkesin dünyanın en büyük ve en başarılı şirketlerinden biri olduğuna inandığı Enron’a yatırım yaparak milyonlarca dolar kaybetti. Şirket, borsa tarihinin en büyük mali skandallarından biri nedeniyle battığında, birçok hissedar her şeyini kaybetti.
Ayrıca, şirketler iyi durumda olsalar bile, zaman zaman düzeltmeler ve ayı piyasaları devreye girecek ve bu da önemli kısa vadeli kayıplara yol açacaktır.
2. En Son Ödeme Almak
Bir şeyler ters giderse ve yatırım yaptığınız bir şirket iflas ederse ya da batarsa, son ödeme hissedarlara olacaktır.
Kuşatılmış şirketler hissedarlarına herhangi bir parayı iade etmeden önce, öncelikle tüm çalışanlarına, hizmet sağlayıcılarına ve alacaklılarına, esasen onlarla ilgili olan herkese öncelikli olarak ödeme yapmaları gerekir.
3. Yatırım Topluluğunun Merhametinde Olmak
Yatırımcılar bunları satmaktansa satın almaya daha istekli olduklarında hisse senetlerinin fiyatı yükselir. Öte yandan, yatırımcılar satın almaktan çok satmaya istekli olduklarında düşerler.
Nihayetinde hisse fiyatları, yatırımcı algılarının ve bazen de ham duyguların sonucudur. Bu nedenle, bir hisse senedine yatırım yaptığınızda, yatırım getirileriniz, yatırım topluluğunun kaprislerinin insafına kalır.
Tahviller: Artıları ve Eksileri
Tahviller, hisse senetlerinden daha güvenli bir oyundur, ancak genellikle tasarruf hesaplarından daha iyi getiri sağlar ve bu da onları riskten kaçınan yatırımcılar için güçlü bir bahis haline getirir. Bununla birlikte, kendi benzersiz artıları ve eksileri ile birlikte gelirler.
Tahvil Sahibi Olmanın Artıları
Tahviller harika bir yatırım aracıdır. Tahvillere yatırım yaparken yararlanacağınız avantajlardan bazıları şunlardır:
1. Kayıplardan Korunma
Tahviller, hisse senetlerinden daha güvenli yatırımlardır. Bunun nedeni, hisse senedi değerlerinin yatırımcı görüşünün insafına kalmış olmasıdır. Yatırımcılar arasındaki ezici görüş, bir hisse senedinin düşeceği yönündeyse, yatırımcılar hisse satarken bu görüş kendi kendini gerçekleştiren bir kehanete dönüşür. Tahviller ise uçucu kehanetlere bağlı değildir. Tahviller borç olduğundan, katı ve öngörülebilir şartlara tabidirler ve yatırımcıları kayıplardan daha da korurlar.
2. Bilinen Geri İadeler
Tahvillerin kupon oranları ve son kullanma tarihleri önceden belirlenmiş olduğundan, onları satın alan yatırımcılar, kendilerini hisse senedi piyasasının belirsizliğine maruz bırakmak yerine, yatırımlarının potansiyel getirilerinin ne olacağını önceden bilme avantajına sahiptir.
Bir tahvilin faiz oranı baştan tanımlanır ve bir tahvilin vadesi geldiğinde, ilk yatırımınızın %100’ünü geri alacağınızı bilirsiniz.
3. Pay Sahiplerinden Önce Ödeme Alma
En büyük şirketlerden bazıları zaman zaman iflasla karşı karşıya kalıyor. Hatta bazıları işten atılıyor. Bu durumlarda, bu şirketlerin hissedarları, çoğu zaman ana yatırımlarının tamamını kaybederek aşırı kayıplar yaşarlar.
Herhangi bir yatırımda her zaman para kaybetme şansı olsa da, iflasa veya kapanmaya yönelen şirketler bile tahvil yatırımcılarına hissedarlarından önce geri ödediğinden, tahvillerde bu şans çok daha düşüktür.
4. Getiri Kazanırken Sermayeyi Korumak
Tahviller, tahmin edilebilir pasif gelir akışları sağlayan kupon oranları öder. Tahvilde kazandığınız oran, genellikle bir tasarruf hesabındaki faizden aldığınızdan daha iyidir.
Aynı zamanda, vadeye kadar tahvil tutarsanız, anapara yatırımınızın tamamını geri ödersiniz, bu da size sermayenizi korumanın ve enflasyonla ilgili kayıpları geride bırakmanın bir yolunu sunar.
Tahvil Sahibi Olmanın Eksileri
Hisse senetleri yalnız değildir. Tahvillerdeki yatırımcılar, dalmadan önce dikkate almaları gereken kendi eksi paylarına sahiptir.
1. Daha Küçük İadeler
Yatırımcıların birincil amacı, paralarını kendileri için çalıştırmaktır. Sonuç olarak, yatırımlarınızın mümkün olan en güvenli şekilde mümkün olduğunca çok para kazanmasını sağlamak istersiniz.
Tahviller, denklemin güvenlik tarafında harika olsa da, getiri tarafında cansızdır. Tarihsel olarak %5 ile %6 arasında değişen ve tipik olarak günümüzün düşük faizli ortamında daha düşük olan tahvil getirileri ile, uygun şekilde çeşitlendirilmiş ve iyi araştırılmış bir hisse senedi yatırım portföyü, getirilerinizi neredeyse ikiye katlama potansiyeline sahiptir.
2. Likidite Riskleri
Hisse senetlerine yatırım yapmanın faydalarından biri, bir yatırımdan çıkma zamanının geldiğine karar verdiğinizde satılmalarının son derece kolay olmasıdır. Tahviller neredeyse bu kadar basit değil.
Fonlarınıza erişmeniz gerekiyorsa veya bir şirketin batmakta olduğuna ve paranızı geri alma zamanının geldiğine karar verirseniz, başka bir yatırımcıya tahvil satmakta zorlanabilirsiniz. Alıcı bulamazsanız, paranızı geri almak için tahvilin vadesini beklemek zorunda kalacaksınız.
3. Daha Büyük Gerekli Yatırımlar
Çoğu durumda, tahviller 1.000 TL cinsinden satılmaktadır. Bunun anlamı, çoğu tahvil fırsatına yatırım yapmak istiyorsanız, bunu yapmak için en az 1.000 TL’yi toplamaya istekli olmanız gerekir.
Öte yandan, hisse senedi fiyatları kuruşlardan binlerce liraya kadar değişebilir ve bu da onları daha az sermayeye sahip yeni başlayan yatırımcılar için daha erişilebilir hale getirir.
En İyi Varlık Tahsis Stratejisinin Belirlenmesi
Hisse senedine mi yoksa tahvile mi yatırım yapmalısınız sorusuna gelince, çoğu kişinin cevabı şudur: Her ikisine de yatırım yapmalısınız. Uygun şekilde çeşitlendirilmiş bir portföy, büyük potansiyel kazançlar için hisse senetlerine maruz kalmayı ve daha istikrarlı bir büyüme ve herhangi bir piyasa oynaklığına karşı koruma için tahvillere maruz kalmayı içerir.
Portföyünüzün ne kadarının hisse senedine, ne kadarının tahvile yatırılması gerektiğine karar vermenin en iyi yollarından biri yaşınızı kullanmaktır. Özellikle yaşınız, portföyünüzün tahvillere yatırdığınız yüzdesi olmalıdır, çünkü yaşlandıkça risk toleransı azalmalıdır.
Örneğin, 21 yaşındaysanız, yatırım ücretinizin %21’i tahvillere, %79’u hisse senetlerine yatırılmalıdır. 53 yaşındaysanız, portföyünüzün %53’ü tahvillere, %47’si hisse senetlerine yatırılmalıdır.
Bu formülün çeşitli varyasyonları var, ancak fikir aynı: Gençken hisse senetlerine daha fazla odaklanın. Yaşlandıkça, bağlara daha çok yaslanmalısınız.
Bu stratejinin arkasındaki mantık, paranızın sizin için büyümesi gereken zamanla ilgilidir. Gençseniz, yatırım kazançlarınızın birleşmesi için daha fazla zamanınız olur ve yatırımlar farklı yöne giderse parayı geri kazanmak için bolca zamanınız olur. Bu nedenle, daha yüksek riskli ve daha yüksek potansiyelli bir ödül stratejisine yatırım yapmalısınız.
Yaşlandıkça ve emekliliğe yaklaştıkça, yatırımlarınızın daha düşük oynaklık ve riskle istikrarlı getiri sağlaması giderek daha önemli hale geliyor. Bu durumda, tahvillere daha fazla para yatırmak, portföyünüzün çoğunluğu için güvenli bir sığınak sağlarken, hisse senetlerinin daha küçük bir kısmının büyük kazançlar için bir miktar potansiyel sağlamaya devam etmesine izin verir.
Son Söz
Hisse senetleri ve tahviller, uygun şekilde çeşitlendirilmiş bir yatırım portföyü olan bulmacanın önemli parçalarıdır.
Hisse senetleri ek risk getirse de, daha büyük potansiyel kazançlara da kapı açarlar. Öte yandan, tahviller portföyünüzdeki büyük kayıp potansiyelini azaltmaya yardımcı olur.
Yatırım yapmaya başladığınızda, yaşa bağlı tahsis stratejisini hatırlayın. Bu yaklaşımı izlemek, paranızın ihtiyaç duymadan önce sizin için büyümesi gereken süreye bağlı olarak piyasa risklerinden korunmayı sürdürürken potansiyel kazançlara uygun şekilde maruz kalmanızı sağlayacaktır.
