Kasım 2008’de, Satoshi Nakamoto takma adını kullanan anonim bir yazar, “güvene dayanmayan elektronik işlemler için bir sistem” ana hatlarını veren “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” adlı teknik incelemeyi yayınladı. Blok zinciri olarak bilinen bu sistem, dünyanın ilk yaygın olarak kabul edilen kripto para birimi olan bitcoin’in temelini oluşturdu. Aynı zamanda, toplumu İnternet’in icadı kadar dramatik bir şekilde etkileme olasılığına sahip temel bir teknolojidir.
“Blockchain Devrimi: Bitcoin Arkasındaki Teknoloji Parayı, İşi ve Dünyayı Nasıl Değiştiriyor” (Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin Is Changing Money, Business, and the World) kitabının yazarı Don Tapscott, McKinsey & Company ile yaptığı bir röportajda blok zincirinin “değişmez, kırılamaz bir dağıtılmış veritabanı… gerçek için bir platform… güven platformu.” olarak açıklıyor. Blockchain’in özür dilemeyen, coşkulu bir destekçisi, “İnsanlık için daha büyük bir potansiyele sahip olduğunu düşündüğüm başka bir teknolojiyi hiç görmedim” diye ekliyor.
Blockchain gerçekten de bu güvenliği sağlıyor yada bu övgüleri hak ediyor mu? Gelin hep birlikte bu teknolojiyi detaylı bir şekilde inceleyelim.
Dijital İşlemlerin Tehlikeleri
Karşılıklı güven, ticari işlemlerin temelidir. Yine de toplum daha karmaşık hale geldikçe, başka bir tarafa güvenme yeteneğimiz, özellikle de bilinmiyorlarsa ve dünyanın öbür ucundaysa iyice azalıyor. Sonuç olarak, kuruluşlar mesafe, anonimlik, insan hatası ve kasıtlı dolandırıcılık belirsizliklerinden kaynaklanan doğal güvensizliğin üstesinden gelmek için ayrıntılı politikalar, prosedürler ve süreçler geliştirir.
Bu güvensizliğin temelinde, özellikle takas edilen varlıklar dijital olduğunda, “çifte harcama” veya bir tarafın aynı varlığı iki kez kullanma olasılığı vardır. Fiziksel varlıkları değiştirirken, işlem yalnızca tek bir yerde (sahtecilik söz konusu değilse) gerçekleşebilir. Buna karşılık, dijital bir işlem, verilerin fiziksel olarak aktarılması değil, verilerin bir taraftan diğerine kopyalanmasıdır. Yalnızca bir tane olması gereken bir şeyin iki dijital kopyası varsa, sorunlar ortaya çıkar. Örneğin, bir evin mülkiyetine ilişkin tek bir tapu aynı anda uygulanabilir olmalıdır; görünüşte aynı iki kopya varsa, iki veya daha fazla taraf aynı varlığın sahipliğini talep edebilir.
Ne yazık ki, Harvard Business Review‘a göre, ticari işlemleri sağlamak, belgelemek ve kaydetmek için gereken sistemler ve aracılar, dijital dünyanın teknolojik değişikliklerine ayak uyduramadı.
Tipik bir hisse senedi işlemini düşünün. Ticaret (bir taraf satın almayı ve diğer taraf satmayı kabul ediyor) mikro saniyeler içinde, genellikle insan girdisi olmadan gerçekleştirilebilirken, fiili mülkiyet devrinin (uzlaşma süreci) tamamlanması bir hafta kadar sürebilir. Bir alıcı, bir satıcının, alıcının satın aldığı menkul kıymetlere sahip olduğunu kolayca veya hızlı bir şekilde doğrulayamadığından veya bir satıcı, alıcının bu satın alma için ödeyecek paraya sahip olduğundan emin olamadığı için, garantör olarak üçüncü taraf aracılar gereklidir. Bir ticaretin her bir tarafı sözleşmeye uygun olarak ifa eder. Ne yazık ki, bu aracılar genellikle başka bir karmaşıklık katmanı ekler, maliyetleri artırır ve işlemi tamamlamak için gereken süreyi uzatır.
Mevcut sistemlerimiz, verileri ve temsil ettikleri varlıkları kasıtlı olarak çalma girişimlerine karşı da savunmasızdır. Dünya genelinde yapılan istatistiklere göre, işletmelerin 2016 yılında siber güvenlik için 73 milyar dolardan fazla harcadıklarını ve 2021 yılının sonuna kadar 110 milyar doları aşacağının tahmin edildiğini bildiriyor. Bu rakamlara, işletme dışı kuruluşlar veya hükümetler için güvenlik harcamaları, boşa harcanan zamanın maliyeti ve mükerrer çabalar dahil değildir. Veri ihlalleri veya etkilenenlere yönelik herhangi bir çözüm maliyeti de hariç.
Blockchain teknolojisi, gelecekte iş yapma şeklimizi önemli ölçüde değiştirebilecek bu sorunlar için bir çözüm sunuyor.
Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Blok zincirini anlamak, “defterleri” ve bunların nasıl kullanıldığını anlamayı gerektirir. Defter, belirli bir kripto para birimini içeren tüm tamamlanmış ve temizlenmiş işlemlerin bir listesini ve ayrıca o kripto para birimini tutan her hesabın mevcut bakiyesini içeren bir veritabanıdır. İlk olarak işlemleri bir günlüğe kaydeden ve daha sonra bunları defterdeki bireysel hesaplara gönderen muhasebe sistemlerinden farklı olarak, blok zinciri, deftere girmeden önce her işlemin doğrulanmasını gerektirir. Bu doğrulama, her işlemin tanımlanan protokolleri karşılamasını sağlar.
Blockchain teknolojisi, varlıkların veya bilgilerin bir taraftan diğerine hareketini sağlarken, aynı anda her işlem için şifreli dijital verileri açık, dağıtılmış bir defterde verimli, doğrulanabilir ve kalıcı bir şekilde kaydeder. Her işlemin ayrıntıları, kalıcı olarak zaman damgalı ve bir zincir oluşturmak için önceki bloğa bağlanan dijital bir “blokta” saklanır.
Her bir kripto para biriminin defteri, her biri ilgili bir tarafça barındırılan ve yönetilen çok sayıda merkezi olmayan ancak özdeş veritabanlarında eşzamanlı olarak tutulur. Blok zincirine eklenmeden önce, “madenciler” (bir genel blok zincirinde) veya “işlem doğrulayıcıları” (özel bir blok zincirinde) olarak adlandırılan bağımsız üçüncü taraflar, işlemlerin ayrıntılarını doğrular. Bir defterde bir değişiklik yapıldığında, tüm defterler otomatik olarak güncellenir ve işlemleri doğrulama ve denetleme ihtiyacını ortadan kaldırır.
Blockchain Teknolojisinin Avantajları
Blockchain teknolojisi, birkaç temel özelliği nedeniyle devrim niteliğindedir.
1. Şeffaflık
Halka açık bir blok zincirindeki bilgiler herkes tarafından görülebilir. Ağın her üyesi aynı kayda sahiptir ve bu kayıttaki herhangi bir değişiklikten anında haberdar olur. Bu görünürlük, aracılara olan ihtiyacın yerini almaktadır. Bir işlemin her bir tarafı, diğer tarafın takas etmek istediği varlığa sahip olduğunu doğrulayabildiğinden ve ardından transferi başlatabildiğinden, üçüncü taraf doğrulamasına gerek yoktur.
2. Kimlik Doğrulama
Bir blok zincirindeki işlemler değiştirilemez. Blok zinciri aynı anda birçok bilgisayarda bulunduğundan, neredeyse kırılmaz ve kurcalamaya karşı korumalıdır.
3. Kalıcılık
Veriler, deftere girildikten ve blok zincirine eklendikten sonra silinemez, iptal edilemez veya tersine çevrilemez. Her kayıt zaman damgalıdır, belirli bir tarafa atfedilir ve ağda bulunan defterin her kopyası tarafından doğrulanır.
4. Programlanabilirlik
Blok zinciri ve “akıllı sözleşmeler”in evliliği (bir sözleşmenin yürütülmesi için kurallar içeren, kuralların karşılandığını doğrulayan ve ardından sözleşmeyi yürüten kendi kendini yürüten yazılım) insan müdahalesi ihtiyacını ortadan kaldırır, maliyetleri düşürür ve hızlandırır işlemleri otomatik olarak yürütür.
Blockchain Teknolojisinin Potansiyel Kullanım Alanları
Geniş ölçekte kabul edilmek için yeni teknolojilerin mevcut sistemlerden ve süreçlerden daha büyük avantajlar sağlaması gerekir. Potansiyel faydalar, daha düşük maliyetler, daha hızlı yürütme, daha güvenilir veriler, daha iyi güvenlik, kullanım kolaylığı, ölçeklenebilirlik veya bunların bir kombinasyonunu içerebilir. Blok zinciri programlarının ilk sonuçları, teknolojinin şu anda üçüncü taraf aracılara dayanan çoğu uygulamada üstün olduğunu gösteriyor.
Pek çok gözlemci, blockchain teknolojisinin finansal işlemlerde aracıyı ortadan kaldırma, coğrafi sınırları bulanıklaştırma ve hatta birincil organizasyonlarımızın biçimlerini değiştirme gücüne sahip olduğunu tahmin ediyor. Brookings Enstitüsü‘nün dediği gibi, blockchain teknolojisi “güvensiz bir dünyada güven transferi” sağlar. İnternetin tüm potansiyeline ulaşabileceği bir sistem sunar; Kullanıcılar, nerede olurlarsa olsunlar, üçüncü taraf garantileri kullanılmadan bilinmeyen taraflarla yapılan işlemlere güvenle katılabilirler.”
Aşağıdaki endüstrilerin özellikle blok zinciri teknolojisinin benimsenmesinin etkisini hissetmesi muhtemeldir.
1. Finansal Hizmetler
Finansal hizmetler endüstrisi, blok zinciri teknolojisinin etkisine karşı belki de en savunmasız olanıdır. Techworld’e göre, JPMorgan Chase, Citigroup, Barclays, UBS ve Wells Fargo gibi büyük finans kuruluşları, bölgelerini korumak için blok zincir teknolojisine yüz milyonlarca dolar yatırım yapıyor.
JPMorgan Chase & Co.’nun CEO’su Jamie Dimon’un 2014 yılı yıllık raporunda hissedarlara yazdığı gibi, “Geleneksel bankacılığa çeşitli alternatifler üzerinde çalışan çok fazla beyin ve paraya sahip yüzlerce yeni girişim var.” Banka daha sonra küresel ödemeleri doğrulamak için gereken taraf sayısını önemli ölçüde azaltacak ve işlem sürelerini haftalardan saatlere indirecek yeni bir blok zinciri tabanlı sistem duyurdu.
Bloomberg Financial‘a göre Blockchain teknolojisi, risk sermayesi ve halka arz piyasalarını da önemli ölçüde etkiledi. Bugün, her büyüklükteki şirket, mevcut menkul kıymetler düzenlemelerinin dışında kalan ilk madeni para teklifleri (ICO’lar) yoluyla eşler arası bir şekilde fon toplayabilir. Bu teklifler, kitle fonlamasına benzer ve sponsor şirkette hisse senedi yerine alıcılara dijital bir madeni para veya jeton dağıtır. Bloomberg, 2018’in ilk yarısında kayıtlı olmayan ICO’ların 9 milyar doların üzerinde yeni fon topladığını bildirdi bu, 2017’de toplanan miktarın iki katından fazla.
2. Siber Güvenlik
Blockchain teknolojisinin güvenlik yönleri, tüm sektörlerde siber saldırı riskini azaltabilir. Hiscox Insurance CEO’su Steve Langan’ın CNBC’ye verdiği demeçte, “siber suçlar küresel ekonomiye 450 milyar doları aştı, 2 milyardan fazla kişisel kayıt ve tıbbi kayıtlar çalındı. Buna 50 milyon Türk vatandaşının kimlik bilgilerinin dağıtılması da dahil.” Blok zinciri teknolojisini benimsemek, bilgisayar korsanlığı, yolsuzluk ve insan hatası tehdidini azaltarak geleneksel siber güvenlik risklerini azaltacaktır.
Blok zinciri teknolojisi benzeri görülmemiş bir dijital güvenlik seviyesi sunuyor gibi görünse de, deneyimler “kara şapkalıların” (bilgisayar korsanları, hırsızlar ve dolandırıcılar ) sürekli olarak görünüşte aşılmaz güvenliği ihlal etmenin yeni yollarını keşfettiğini gösteriyor. Blok zincirinin artan kullanımı, şüphesiz teknolojiyi tehlikeye atmak için yeni çabaları teşvik edecek ve siber güvenlik firmaları için karlı bir gelecek sağlayacaktır.
3. Gayrimenkul
Gayrimenkul sektörü, arazi ve mülk sahipliğini kaydetmek için genellikle kağıt kayıtlara dayanan eski teknoloji ve süreçleri kullanır. Sahipliği aktarma ve doğrulama sürecinin tamamı maliyetlidir, şeffaf değildir, zahmetlidir ve sahtekarlığa açıktır. Blok zinciri teknolojisinin, tapu şirketleri, avukatlar ve acenteler gibi maliyetli aracıları akıllı sözleşmeler ve blok zinciri kayıtlarına dayalı olarak mülk sahipliğinin otomatik olarak doğrulanması ile değiştirmesi muhtemeldir.
4. Küresel Lojistik ve Nakliye
Dünya çapındaki pazarlarda, malların sınırlar ve uzak mesafeler arasındaki hareketi, yüzlerce e-posta, telefon ve faks etkileşimi gerektiren taşıyıcılar, terminaller, nakliyeciler, sürücüler ve nakliyeciler dahil olmak üzere 30 kadar farklı tarafı içerir. Blockchain teknolojisi, bu süreci basitleştirerek maliyetleri azaltabilir ve verimliliği artırabilir.
5. İlaç Sektörü
Sahte ilaçlar, gerçek insan sonuçlarıyla dünya çapında bir sorundur. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010 tarihli bir raporuna göre, dünya çapında sahte ilaç satışları yalnızca o yıl 75 milyar dolardı ve 100.000’den fazla kurbanla sonuçlandı.
İlaç endüstrisindeki tedarik zinciri, ilaçların perakendeciye ve müşteriye ulaşmadan önce üreticilerden distribütörlere, yeniden paketleyicilere ve toptancılara geçmesiyle karmaşıktır. Orijinalliği izlemek için bu tedarik zinciri boyunca çok az görünürlük var veya hiç yok. Şirketler, küresel tedarik zincirine bütünlük, izlenebilirlik ve şeffaflık getirmek için blok zincir teknolojisiyle çalışıyor.
6. Sağlık Hizmetleri
Paradoksal olarak, sağlık hizmeti kayıtları bilgisayar korsanları için fazlasıyla erişilebilirken, optimum bakım sağlamak için güncel verilere ihtiyaç duyan doktorlar ve sağlık çalışanları için kullanılamaz. Ulusal danışmanlık firması Deloitte tarafından hazırlanan bir rapora göre, tıbbi blok zinciri çözümleri “iç görü oluşturmak ve bakımın değerini daha iyi değerlendirmek için parçalanmış sistemleri birbirine bağlama potansiyeline sahiptir. Uzun vadede, elektronik tıbbi kayıtlar için ülke çapında bir blok zinciri ağı, verimliliği artırabilir ve hastalar için daha iyi sağlık sonuçlarını destekleyebilir.”
7. Kamu Hizmetleri
Blockchain teknolojisi, hükümetlerin vatandaş hizmetlerini daha etkin bir şekilde sunmasına olanak sağlayacak, böylece güveni ve iyi niyeti artıracak ve tasarruf sağlayacaktır. MIT kıdemli öğretim görevlisi Brian Forte’ye göre, blok zincir teknolojisi, “karmaşıklığı kesme” ve devlet hizmetleriyle uğraşmanın hayal kırıklıklarını azaltma potansiyeline sahiptir. “Blockchain tabanlı çözümler, (herkese) motorlu taşıt departmanında veya benzer herhangi bir yerde sıra beklemek zorunda kalmadan hükümetle otomatik olarak işlem yapma, ancak yine de hükümetin onayladığı konusunda tam bir güvene sahip olma yeteneği verecek” açıklamasında bulundu.
8. Hayır Kurumları
Blockchain teknolojisi, hayır kurumlarının bağış toplayabileceği ve bağış kabul edebileceği başka bir yol sağlar, ancak “kripto-hayırseverlik” sadece bir başlangıçtır. Bill & Melinda Gates Vakfı, dünya çapında banka hesabı olmayan tahmini iki milyar insana yardım etmek için bir “dijital finansal hizmetler sistemi” oluşturmak için yenilikçi düzey bir projesinde blok zinciri teknolojisini kullanıyor.
9. Sanat
Dijital sanat eserleri, telif hakkı ihlaline karşı özellikle savunmasızdır, bu nedenle sanatçıları hak ettikleri telif haklarından mahrum bırakır. Bir blockchain uygulaması, satış tanınana ve ödeme yapılana kadar ürünün transfer edilememesini sağlar.
IBM, ASCAP ve PRS for Music, müzik dağıtımı ve telif hakkı yönetiminde blok zinciri teknolojisini benimsemek için ortaklık kuruyor. 2017’de DJ Deadly Buda, sanatçıya blok zinciri aracılığıyla neredeyse anında ödeme yapan ilk DJ karışımı olan “Rock the Blockchain”i piyasaya sürdü.
Blockchain Kabulünün Önündeki Engeller
Blockchain teknolojisi için beklentiler çok büyük. Bir yazılım mühendisi, afet danışmanı ve küresel güven gurusu olan Vinay Gupta, Harvard Business Review’da “blockchain, veritabanlarında devrim yapmak üzere ve bu da, tam anlamıyla medeniyetimizin her alanında devrim yaratacak” iddiasında bulunuyor. Cisco’nun Connected Futures dergisi, blockchain’i “insanların, şirketlerin, endüstrilerin, hükümetlerin, tedarik zincirlerinin ve evet, robotların nasıl etkileşime girdiğinin temellerini sarsacak hızla yükselen bir teknoloji” olarak adlandırıyor.
Blockchain’i çevreleyen heyecan gerçek fırsatlardan kaynaklansa da, getirmesi öngörülen değişikliklerin uygulanması on yıllar alacak. Ayrıca, blok zinciri teknolojisinin benimsenmesi, kuşkusuz, geliştikçe engellerle karşılaşacaktır ve bu engellerin çoğu henüz bilinmemektedir. Dünyanın önde gelen araştırma ve danışmanlık şirketlerinden biri olan Gartner, 2017 raporunda “Gelişmekte Olan Teknolojiler için Hype Cycle” raporunda blok zinciri “İnflated Beklentiler”in zirvesinde yer alıyor.
Blok zincirinin yaygın olarak benimsenmesinin önündeki belirli engeller arasında şunlar yer almaktadır.
1. Yerleşik Direnç
The Economist, blockchain’i “güven işinde” herkes için kötü olan “güven yaratmaya yönelik bir makine” olarak tanımlıyor. Yerleşik aracılar, işlemedeki konumlarını yeni teknolojiye veya yeni organizasyonlara kolayca devretmeyeceklerdir.
Niccolò Machiavelli’nin 500 yılı aşkın bir süre önce “Prens” adlı kitabında belirttiği gibi, “yenilikçi, eski düzenden avantajlar elde edenlerin hepsini düşman eder… Yeni düzenin muhalifleri, ona saldırma fırsatı bulduklarında , bunu partizanların şevkiyle yapacaklar.”
2. Mevcut Altyapıya Yapılan Yatırımlar
Bu yeni teknolojinin potansiyel kullanıcıları halihazırda statükoya büyük yatırımlar yapıyor. Bu yatırımlar, mevcut altyapılarını en üst düzeye çıkarmak için köklü süreçler ve prosedürler ile finansal ve organizasyoneldir. Yerleşik kuruluşlar, doğal olarak “bildiğiniz şeytan, tanımadığınız şeytandan daha iyidir” zihniyetiyle değişime direnir.
Araştırmalar, herhangi bir yeni teknolojinin yayılmasının sürekli fakat uzun bir süreç olduğunu göstermektedir. Karar, daha çok, benimsenip benimsenmeyeceğinden ziyade, ne zaman benimseneceğine ilişkin bir seçimdir. Sonuçta, yeni bir sistemin mali faydaları tipik olarak zaman içinde geri kazanılırken, uygulanması, asla geri alınamayacak olan önceden belirlenmiş bir sabit maliyet gerektirir.
3. Nitelikli Programcıların Eksikliği
Dünyanın en iyi startup’larından 25.000’den fazlası şu anda blockchain geliştiricileri, mimarlar, yazılım mühendisleri ve programcılar arıyor. Arz sonunda talebi yakalayacak olsa da, başlangıçta yetenekli, deneyimli blok zinciri yeteneğinin eksikliği, geleneksel işlem sistemlerinden yeni teknolojiye geçişi geciktirecektir.
4. Hukuki Belirsizlikler
Mevcut işlem sistemleri, onlarca yıllık düzenleyici ve mahkeme kararlarıyla oluşturulan kurallar, sorumluluklar ve yükümlülükler dahilinde çalışır. Katılımcılar, bu haklar iptal edildiğinde veya göz ardı edildiğinde rücularını anlarlar. Bununla birlikte, bir blok zinciri işlemine katılanlar, herhangi bir resmi veya yerleşik sınır ve yönergeden yoksundur. Blockchain işlemleri söz konusu olduğunda çözülmesi gereken yasal sorular şunları içerir:
- Mülkiyet: Bir blok zincirindeki verilerin sahibi kimdir?
- Yargı: İşlem, küresel bir ağ içinde nerede gerçekleşir?
- Yükümlülük: Blok zinciri veya akıllı sözleşme başarısız olursa ve bir işlem tamamlanmazsa veya hatalar içeriyorsa kim sorumlu?
- Mahremiyet: Tarafların tam anonimliği arzu edilir mi? Değilse, hangi sınırlar getirilmeli?
İnsan müdahalesi olmadan önceden kodlanmış kurallarla (örneğin akıllı sözleşmeler) otomatik olarak çalışan merkezi olmayan özerk bir organizasyon (DAO) olan yeni bir tüzel kişilik olasılığı özellikle zahmetlidir. DAO’lar hangi yasal statüye sahip olmalıdır? Şirket, ortaklık veya sözleşme? Hangi gözetim uygulanmalıdır ve bu gözetimi kim sağlamalıdır? Kanunlar çiğnenirse sorumlu kim? Bir DAO’nun eylemlerinden kim veya ne sorumludur? Blockchain teknolojisi için kural ve düzenlemelerin olmaması, muhtemelen benimsenmesini yavaşlatacaktır.
5. Özel Blok Zincirleri
Bankalar ve sigorta şirketleri gibi mevcut aracılar, katılımcıları tek bir sektördeki bilinen, seçilmiş ortaklarla sınırlı olan “özel blok zincirler” aracılığıyla pozisyonlarını korumak için milyonlarca dolar harcıyor. Bu şirketler, halka açık bir blok zincirinin faydalarının çoğunu (daha düşük maliyetler, hız ve kalıcılık) elde etmek için blok zincir teknolojisini kullanarak, işlerini tehdit eden halka açık blok zincirlerinin girişini geciktirebilir.
Halka açık blok zinciri teknolojisinin en ateşli savunucularından bazıları, özel zincirlerin bir yeri olduğunu kabul ediyor. Halka açık blok zinciri Lisk’in CEO’su Max Kordeck, yaptığı açıklamada: “Özel blok zincirlerinin merkezi veritabanlarına kıyasla en büyük avantajları, kriptografik denetim ve bilinen kimliklerdir. Hiç kimse verileri kurcalayamaz ve hatalar geriye dönük olarak izlenebilir. Halka açık bir blok zincirine kıyasla çok daha hızlı, daha ucuz ve şirketin mahremiyetine saygı duyuyor.” sözleriyle özel blok zincirlerini tanımladı.
6. Dolandırıcılık Potansiyeli
Blockchain’in tüm güvenlik özellikleri için, dolandırıcılar ve siber suçlular, teknolojiyi kendi avantajlarına kullanmanın yollarını bulabilirler. 2018’in başlarında, bilgisayar korsanları Japon kripto para borsası Coincheck’ten 530 milyon dolar çaldı. Borsa, önerilen çok faktörlü kimlik doğrulama sürecini uygulayamadı ve bilgisayar korsanlarının tek bir özel şifreleme anahtarından yararlanmasına izin verdi.
Son Söz
Blockchain teknolojisinin önümüzdeki on yılda çeşitli derecelerde benimsenmesi ve önceki on yılda İnternet kullanımının yayılmasını çoğaltması muhtemeldir. Ancak yeni blockchain çözümleri sunan şirketlerden hangisinin başarılı olacağını bilmek imkansız değilse de zordur. Sonuç olarak, piyasa sallanırken şirketler ve yatırımcılar tarafından kazanılan ve milyonlarca kaybedilen milyonlar olacaktır.
Bir blockchain ICO yatırımı düşünüyorsanız, blockchain teknolojisinin uygulamasını, etkileyeceği pazarları, kullanıcılarına sağlayabileceği faydaları ve olası benimseme oranını anladığınızdan emin olun. Blok zincirlerine ve kripto para birimlerine olan finansal riskinizi, zorluk çekmeden kaybetmeyi göze alabileceğiniz şeylerle sınırlayın. Önemli karlar elde edilebilirken, tüm paranızı kaybetme ihtimalinizin çok daha yüksek olduğunu anlayın.
